نهادگرايي در انديشه و عمل شهيد بهشتي

Institutionalism on Action and Thought of Shahid Beheshti

نظريه نهادي، به رغم ظرفيت هايي كه براي تحليل انديشه و عمل متفكران معاصر دارد، نظريه شناخته شده اي در مطالعات انقلاب اسلامي و انديشه سياسي در ايران نيست. بر اين قياس، تبيين انديشه و عمل يك انديشمند و بيان ارتباط آن با انقلاب اسلامي و تاكيد بر ابعاد نهادي آن نيز مسبوق به سابقه نيست. مقاله حاضر با فرض چنين وضعيتي براي نخستين بار به تبيين و بررسي وجوه نهادي انديشه و عمل آيت الله سيد محمد حسيني بهشتي و نسبت آن با انقلاب اسلامي مي پردازد. از اين روي، پرسش اصلي مقاله اين است كه ابعاد نهادي انديشه و عمل آيت الله بهشتي چيست و كدام است؟ اين موضوع از آنجا اهميت مي يابد كه بهشتي در شمار افراد موثر در پيدايش انقلاب اسلامي ايران و نيز ساختارهاي پسيني آن در قالب جمهوري اسلامي است. مدعاي نگارنده اين است كه هم انديشه و هم عمل آيت الله بهشتي واجد عناصري است كه با نظريه نهادي ارتباط وثيقي دارد و در قالب آن مي توان به تحليل انديشه ايشان پرداخت. هدف نهايي از طرح چنين مباحثي، نهادي ساختن پاره اي از ارزش ها در جامعه و در نتيجه، حل و فصل مشكلاتي است كه جامعه ما بيش از يك سده است با آن درگير است.

Institutional theory, despite the capacity it offers for analyzing thought and action in contemporary thinkers, isnʹt a theory known in the Islamic Revolution and Political Studies in Iran. On this analogy, explaining the ideas and the expression of a thinker and emphasizing its relationship with the Islamic Revolution and its institutional dimension has also no precedent. The present article is to explain and examine this situation for the first time in Ayatollah Seyyed Mohammad Hosseini Beheshtiʹs thought and practice of institutional facets and to clarify its relationship with the Islamic Revolution. Thus, the main question the article is: What are the institutional dimensions of thought and action of Ayatollah Beheshti? This is important because Beheshti is one of the number of effective people in the appearance of Iranʹs Islamic Revolution and the emergence of its subsequent structures in the form of Islamic revolution. The authorʹs argument is that both thought and action of Ayatollah Beheshti possess elements that are associated with institutional theory, and that it can be adopted to analyze his thought. The ultimate goals of such discussions are to institutionalize part of the values in society and thus to resolve the problems that our society has been involved with for more than a century.