بررسي شكل‌پذيري فنوتيپي گونه .Phlomis aucheri Boiss بر اساس جغرافياي گياهي

The investigation of the Phenotypic plasticity of Phlomis aucheri Boiss. Based on phytogeographical study

گياه Phlomis aucheri Boiss. از گونه‌هاي بومي خانواده نعناع در ايران بوده كه پراكنش طبيعي وسيعي در ايران دارد. در اين مطالعه به منظور شناخت نقش عوامل اكولوژيكي و جغرافياي گياهي در ايجاد تطابق فنتيكي، تعداد ?? جمعيت جغرافيايي از گونه مذكور از نواحي مركزي، شمال غرب، غرب و جنوب غرب كشور جمع‌آوري شد و تعداد ?? صفت كيفي و كمي ريخت‌شناسي از اندام‌هاي رويشي و زايشي گياه مورد بررسي و تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت. آناليز آماري ANOVA نشان داد كه دامنه تغييرات در تعدادي از صفات ريخت‌شناسي كمي نظير طول و عرض برگ‌هاي ناحيه قاعده و گل آذين، تعداد گل در هر چرخه، طول و عرض كاسه گل، طول جام گل و طول دمبرگ ناحيه گل آذين از نظر آماري (p < 0.001) معني‌دار بوده ولي تغييرات در صفاتي چون طول ساقه، تعداد انشعاب و طول دمبرگ ناحيه قاعده ساقه از نظر آماري معني‌دار نبودند. اين مساله نشانگر اين موضوع مي‌باشد كه عوامل محيطي و ادافيكي موجب ايجاد فرايند شكل‌پذيري فنوتيپي در گياهان مي‌شود. به گونه‌اي كه اين فرايند مطابق با تنوع اقليمي بوده و موجب تشابه و تفاوت جمعيت‌ها مي‌شود. تجزيه و تحليل آماري منجر به رسم درختچه‌اي گرديد كه در آن افراد جمعيت‌ها به شكل خاصي آرايش يافته بودند كه نحوه استقرار دقيقاً با تقسيم‌بندي مناطق جغرافياي گياهي كشور ايران منطبق بود.

Phlomis aucheri Boiss. is an endemic species of Labiatae family which has been distributed widely in different regions of Iran. In this research, in order to compare the effect of different environmental and ecological factors in creating phonotypic plasticity, 11 different geographic populations of this species were collected from different regions including center, north-west, west and south–west also 14 qualitative and quantitative morphological traits of vegetative and reproductive organs were examined. Morphological review showed that the shape and dimensions of basal and floral leaves and dimensions of the calyx and corolla were different between populations. This case indicates that environmental and adaphic factors led to the phenotypic plasticity process in plants, which was adjustable to climatic variations that caused similarities and differences among populations. Statistical analysis was led to draw a cluster in which individuals form a special arrangement which exactly conformed to the Iranian phytogeographical regions.