ويژگي هاي آناتوميكي، فيزيكي و شيميايي چوب درختچه اِشنان (Seidlitzia rosmarinus Bunge ex Boiss) از"رويشگاه ايران- توراني"

Anatomical, physical and chemical properties of (Seidlitzia rosmarinus Bunge ex Boiss) wood in irano-torani region

يكي از تيره هاي مهم چوبي مناطق خشك و كويري در قلمرو رويش گياهي ايرانو- توراني تيره اسفناجيان (Chenpodiaceae) مي باشد كه داراي جنس و گونه هاي مختلف گياهي است. از قضا گونه مهم اِشنان (Seidlitzia rosmarinus) با پراكندگي جغرافيايي وسيع در مناطق خشك ايران به اين خانواده تعلق دارد كه ويژگي هاي آناتوميكي آن تاكنون مورد مطالعه قرار نگرفته است. بنابراين به منظور بررسي ويژگي هاي آناتوميكي اين گونه، تعداد شش اصله از درختچه اشنان در منطقه اردكان يزد قطع و ويژگي هاي آناتوميكي آن با ميكروسكوپ نوري و الكتروني (SEM) و همچنين خصوصيات فيزيكي و شيميايي آن مورد مطالعه قرار گرفت. نتايج نشان داد كه چوب گونه اشنان فاقد دواير رويشي و همچنين فاقد اشعه چوبي بوده و در داخل بافت چوبي داراي آوند آبكش (intraxylary phloem)، مي-باشد. آوندهاي آن كوتاه (متوسط 100 ميكرومتر)، و داراي منافذ (پونكتواسيون) ريز بوده و آوندهاي بخش چوب درون از صمغ فراوان و غليظ برخوردار مي باشد. طول فيبر كوتاه (334 ميكرومتر) و ضخامت زياد ديواره فيبر (4/8 ميكرومتر ضخامت دو ديواره) در مقايسه با حفره سلولي (5/7 ميكرومتر) از ويژگي‌هاي بيومتري اين گونه محسوب شده و به لحاظ ويژگي آناتوميكي و بيومتري، در ميان ديگر جنس هاي هم-خانواده خود (Chenpodiaceae) با جنس آتريپلكس (Atriplex)، قرابت دارد. اِشنان با وزن مخصوص طبيعي (تحت شرايط محيط) 92/0 گرم‌برسانتي-مترمكعب، در زمره چوب هاي خيلي سنگين محسوب شده و از همكشيدگي طولي (5 درصد) و مقدار خاكستر (5/5 درصد) بالايي برخوردار مي باشد.

One of the important families of woody species of Irano-Torani region is Chenpodiaceae which comprises of different woody genus and species and Seidlitzia rosmarinus an specie with vast geographical distribution belongs to this family. Irrespective of its vast spread, the anatomical and other properties the specie has not been studied. In order to study the anatomical properties, 6 sound shrubs of Seidlitzia rosmarinus in Ardakan (Yazd, Iran) were harvested and the physical, chemical and anatomical properties of the wood were determined. The anatomical features were determined using light microscope and scanning electron imaging (SEM). Results showed that growth rings boundaries are indistinct; Intrexylary phloem (included phloem) is concentric. Vessels are short (100 µm) and gum–like deposit are present and inter-vessel pits are very tiny. The fiber length is short (334 µm) and fiber wall thickness (2d= 8.4 µm) in comparison to lumen (7.5 µm) is thick. Seidlitzia rosmarinus is anatomically and biometrically similar to Atriplex. The density in normal condition is 0.92 gr/cm3 which categorized the wood as heavy wood and its longitudinal shrinkage and ash content were measured as 5% and 5.5%) respectively.