آزادي اجتماعي از ديدگاه علامه طباطبايي(ره) و كانت

Kantʹʹs and Allameh Tabatabaʹʹiʹʹs Views on Social

اين مقاله بر آن است كه به بررسي تطبيقي آزادي اجتماعي از ديدگاه دو فيلسوف و متفكر جهان اسلام و جهان غرب، علامه طباطبايي و كانت بپردازد. در دو بخش نخست ديدگاه علامه و سپس ديدگاه كانت مطرح مي‌شود و در بخش آخر مقايسه و تطبيق نظرگاه اي دو بيان مي‌گردد. علامه آزادي حقيقي را آزادي از همه قيود، جز عبوديت الهي مي‌داند اما كانت آزادي حقيقي را آزادي اراده معرفي مي‌كند. نظر اين دو فيلسوف اين است كه انسان در ابتدا براي تشكيل زندگي اجتماعي مقاومت نشان مي‌دهد اما نهايتاً آن را مي‌پذيرد و براي دوام جامعه و برخورداري از آزادي در اجتماع، قانون وضع مي‌كند. علامه معتقد است قانون بايد بر اساس توحيد، معاد، اصول اخلاقي و مراعات جانب عقل باشد اما كانت اساس آن را اراده انسان و خويشتن راستين او مي‌داند. اين دو فيلسوف معتقدند قانون به‌تنهايي نمي‌تواند انسان را در برقراري آزادي اجتماعي ياري كند. علامه توحيد و ايمان مبتني بر اخلاق را پشتوانه قانون مي‌داند و كانت قوانين اخلاقي نشات گرفته از عقل محض را لازمه آن معرفي مي‌كند.

This paper aims to conduct a comparative study of the views held by Allameh Tabatabaʹi and Kant on the social freedom. Their views are introduced in the first two parts and compared and contrasted in the last part. Allameh Tabatabaʹi believes the true freedom to be freedom from all restraints but the submission to God. Kant, however, deems true freedom to be freedom of the will. They both believe that the mankind first resists the establishment of social life but finally accepts it and enacts the law to secure the society and enjoy the social freedom. In Allameh Tabatabaʹiʹs belief, the law should be based on monotheism, resurrection, ethics, and reason, while for Kant, freedom of the will and the self constitute the basis for the law. They, however, share the belief that the law by itself could not help the mankind to establish the social freedom. Allameh Tabatabaʹi declares monotheism and ethical faith as the basis of the law, and Kant deems ethical rules based on pure reason its prerequisite.