خلاقيت نفس و واقع‌نمايي علم به عالم ماده در فلسفه صدرايي

Creativity of Soul and Realization of the Knowledge of the Material World in Sadraian

ملاصدرا در مباحث مربوط به علم به جايگاه نفس به‌عنوان فاعل شناسا توجه بسياري داشته و آن را موجودي خلاق معرفي مي‌نمايد. از سوي ديگر از آنجا كه يكي از مباحث اساسي در معرفت‌شناسي، واقع‌نمايي ادراكات است، در اين نوشتار ادعا مي‌شود تكيه بر خلاقيت نفس در فرايند ادراك، نمي‌تواند تضمين‌كننده عينيت ماهوي ادراكات با موجودات مادي به‌عنوان يكي از متعلقات ادراك آدمي باشد، بلكه صور مخلوق نفس كه همان معلوم بالذات نام دارند، در سايه خلاقيت نفس، معلوم حضوري آن هستند؛ اما اينكه چه ارتباطي با معلوم بالعرض دارند، هر چه باشد نمي‌توانيم ادعا كنيم در سايه خلاقيت نفس عينيت ماهوي دارند. همچنين نظريه اتحاد نفس با عقل فعال با رويكرد معرفت‌شناختي نيز نمي‌تواند اثبات كند صور ذهني لزوماً بايستي با موجودات مادي عينيت ماهوي داشته باشند.

Mulla Sadra devotes considerable attention to the soul as the subject and considers it to be a creative being. As realization of perceptions is one of the fundamental subjects of epistemology, this article claims that reliance on the creativity of soul during the process of perception does not guarantee the eidetic objectivity of perceptions with material beings as a part of perception; however, the forms created by the soul, i.e. subjects known indirectly become objects known by presence thanks to the creativity of soul. Whatever their relation with the subjects known indirectly, they could not b claimed to have eidetic objectivity. Moreover, the unity between soul and active intellect could not prove that the mental forms should necessarily have eidetic objectivity with material beings.