ارزيابي و شناسايي ژنوتيپ‌هاي مقاوم به شوري در گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در مرحله جوانه‌زني و رشد گياهچه تحت شرايط آزمايشگاهي

Assessment and Identification of Tolerant Genotypes of Safflower (Carthamus tinctorius L.) to Salinity Stress in Germination and Seedling Stages under Laboratory Condition

افزايش تحمل به شوري در گلرنگ نياز اساسي جهت پايداري توليد اين محصول در مناطق شور محسوب مي‌شود. بنابراين دسترسي به منابع جديد ژنتيكي متحمل به شوري و روش‌هاي غربال نمودن سريع و كارآمد ضروري مي‌باشد. اين پژوهش به منظور ارزيابي تحمل به شوري 6 ژنوتيپ گلرنگ در مراحل اوليه رشد و نمو و شناسايي صفات موثر در اين مرحله اجرا گرديد. صفات مورد بررسي شامل درصد جوانه‌زني، سرعت جوانه‌زني، طول ريشه‌چه، طول ساقه‌چه، طول گياه‌چه، بنيه بذر، شاخص جوانه‌زني، شاخص سرعت جوانه‌زني و ميانگين جوانه‌زني بود. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با دو عامل ژنوتيپ و تنش شوري با 3 تكرار اجرا گرديد. ژنوتيپ‌هاي مورد استفاده در اين آزمايش عبارت بودند از KM5، KM8، KM12، KM19،KM47 و كوسه (رقم محلي اصفهان) كه در 5 سطح مختلف تنش شوري {صفر (آب مقطر يا شاهد)، 3/0-، 5/0-، 1- و 5/1- مگاپاسكال} با استفاده از كلريد سديم مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه براي اكثر صفات بين ژنوتيپ‌ها، سطوح مختلف تنش شوري و اثر متقابل آنها اختلاف معني‌داري وجود دارد. براساس مدل لجستيك برازش داده شده، غلظتي از نمك كه براي ممانعت 50 درصدي بنيه بذر لازم است سطح شوري 2- مگاپاسكال بود. تجزيه خوشه‌اي با استفاده از روش Ward ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه را در سه گروه مجزا تقسيم‌بندي نمود. با توجه به نتايج به دست آمده از اين پژوهش رقم كوسه جزو ارقام متحمل به شوري در مرحله جوانه‌زني و رشد اوليه گياه‌چه شناخته شد.

Tolerance increasing to salt stress is essential need for sustainable safflower production in areas with risk of salinity. This requires new genetic sources of salt tolerant and more efficient techniques for identifying salt-tolerant germplasm. This study was conducted to access salt tolerance in primary growth stages of six safflower genotypes and finds the most beneficial salt tolerance traits in this stage. Investigation traits were germination percentage, germination speed, root length, shoot length, seedling length, seed vigor, seedling index, germination speed index and germination mean. An experiment with factorial arrangement was conducted by using a completely randomized design (CRD) with three replications in Biotechnology laboratory Islamic Azad University- Karaj Branch. Genotypes of safflower (Carthamus tinctorius L.) including KM5, KM8, KM12, KM19, KM47 and Kouse with five concentrations of NaCl (0, -0.3, -0.5, -1 and -1.5 ds/m) were treated. Analysis of variance showed that there were significant differences between genotypes, stress levels and their interaction. According to the fitted logistic model, the NaCl concentration level required for 50% reduction of seed vigor was -2 dS/m. Cluster analysis according Ward’s method, classified genotypes into three different groups. According to the results of this research, Kose was resistant cultivar at germination stage and early seedling growth.