كليدواژه :
تشريح , جراحي , كتاب قانون در طب , طب سنتي , Avicenna’s Cannon , anatomy , Hernia , surgery , ابن سينا , فتق
چكيده فارسي :
زمينه: در كليه دانشكده‌هاي پزشكي جهان، مبحث فتق‌هاي شكمي يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي كتابهاي كالبد شناسي و جراحي است، زيرا هر ساله چند صد هزار نفر در معرض اين نوع جراحي قرار مي‌گيرند و جراحي فتق‌هاي جدار قدامي شكم جزو عمل‌هاي روتين بيمارستانهاي عمومي محسوب مي‌شود، معالجه كامل اين بيماران وابسته به شناخت كامل مباني تشريحي و مهارت‌هاي جراحي است. ابن سينا در كتاب مشهور قانون، در اين زمينه مباحث گسترده‌اي را به رشته تحرير در آورده است، لذا هدف اصلي اين مقاله بررسي ديدگاه ابن سينا در موضوع فتق‌هاي جدار قدامي شكم و مقايسه آن با منابع پزشكي جديد است.
روش و ابزار: طي يك بررسي كتابخانه‌اي مطالب مربوط به مبحث فتق‌هاي ناحيه جدار قدامي شكم از نسخه‌هاي عربي معتبر كتاب قانون و نسخه‌هاي الكترونيك موجود در سايت اينترنتي معاونت تحقيقات و فنآوري وزارت بهداشت را انتخاب نموده و مباني كالبد شناسي، جراحي، آسيب شناسي، نشانه‌شناسي مندرج در اين منابع را با منابع پزشكي عصر جديد، مقايسه و مورد بحث قرار داده‌ايم.
يافته‌ها: نتايج اين مطالعه نشان مي‌دهد كه در كتاب قانون اصول تشريحي، جراحي، آسيب شناسي، نشانه شناسي، داروشناسي فتق، به صورت موشكافانه مورد بررسي قرار گرفته و در آن كتاب، لايه‌هاي پوشاننده شكم، عضلات شكم، صفاق جداري و احشايي و رابطه صفاق با غلاف پوششي كيسه بيضه، چادر بزرگ، مجراي مغبني و سوراخ عمقي آن، انواع فتق نافي و مغبني، آب آوردن كيسه بيضه، تشخيص افتراقي انواع فتق و روشهاي درماني آنها مورد بحث و برسي قرار گرفته است.
بحث و نتيجه‌گيري: مقايسه يافته هاي حاصل از اين مطالعه با نتايج پژوهش‌هاي عصر حاضر نشان مي‌دهد كه ابن سينا در مورد فتق‌هاي جدار قدامي شكم، همانند كالبد شناسان و جراحان عصر حاضر به اصول و مباني تشريحي فتق مانند: پوشش شكم، عضلات و صفاق و غشا‌ها و پرده‌هاي (فاسياها) جدار قدامي شكم توجه كامل داشته و در كتاب قانون براي اولين بار به سوراخ‌هاي عمقي مجراي مغبني اشاره نموده و آنرا ثقبان ضيقان (دو سوراخ تنگ) ناميده است و در مورد ارتباط چادر بزرگ با فتق نافي، و انواع فتق‌هاي مغبني، فتق نافي و فتق كيسه بيضه و رابطه آب آوردن كيسه بيضه‌ها با غلاف پوششي آنها و نيز رابطه پوشش غلافي با صفاق شكمي، آن چنان بحث نموده است كه حتي بعد از گذشت بيش از يك هزار سال، اصول تشريحي و جراحي آن با منابع معتبر پزشكي عصر حاضر انطباق دارد.
چكيده لاتين :
Introduction - anterior abdominal hernias is the most important subject of anatomical and surgical books which is teaching in all of medical schools because the number of people who going to surgical rooms for this kind of surgery are over hundred thousands yearly and it is a routine program for general hospitals. In Avicenna’s Cannon there is a wide chapter for anterior abdominal hernias, the goal of this article is comparison of abdominal hernia from Avicenna’s Canon with the new anatomical and surgical books.
Materials and methods - From a lithographic Avicenna’s Canon printed in 16th AC century, related to American University of Beirut and another lithographic Avicenna’s Cannon related to Shahid Beheshti Medical Sciences University, both of them are written in Arabic language the chapters that are related to abdominal hernias selected, the mentioned chapters named in Arabic tharb va sifagh, (Arabic: tharb fat + sifagh peritoneum), and basic knowledge of Avicenna’s Canno about abdominal hernias compared with same parts in modern Medical English books such as Gray’s Anatomy, Schwartz principal surgery, from anatomical, surgical, pathological, semiological and differential diagnosis point of view.
Results - the finding of this study shows that Avicenna is write in the Cannon principles of anatomt of abdominal hernias such as skin, abdominal subcutaneous fat, visceral and parietal peritoneum, greater omentum, inguinal canal, deep inguinal foramens, inguinal canal, direct and indirect inguinal hernia, umbilical hernia, relationships of greater omentum and umbilical hernia, scrotal hernia, hydrocele, differential diagnosis of intestinal hernia and hydrocele.
Discussion and Conclusion - in modern anatomical and surgical books are written that in anterior abdominal hernias its layers are very important from anatomical and surgical points of view and also Avicenna’ Cannon regarded anatomy of layers of the anterior abdominal such as the skin ,subcutaneous fat, abdominal muscles , parietal and visceral peritoneum transversal is fascia and also relation of peritoneum with inguinal hernia and scrotal hernia is very important points in the mentioned modern books which regarded also by Avicenna, invagination of the greater omentum into umbilical hernia looked by modern references also by Avicenna, process vaginalis is in
first sight for hydrocele description in the new references and Avicenna mentioned it a thousand years ago and also Avicenna discovered deep inguinal hiatus and inguinal canal and named it in Arabic language correctly: soghbane zayyeghan that means two contracted hiatus and cells , and beside of anatomical and surgical points, Avicenna’s Cannon discussed about pathological, semiological, and etiological sides of anterior abdominal hernias.
