آسيب شناسي برنامه ريزي در ايران با پيشنهاد ماموريت محوري در سياستگذاري هاي توسعه منطقه اي

Planning Pathology in Iran Based on Mission-centrism in Regional Development Policy–Making

برنامه ريزي و سياستگذاري همواره به عنوان يك روش توسعه هدفمند در قالب تدوين برنامه هاي فضايي، ملي و منطقه اي در بين كارشناسان رواج داشته است. تصميم سازان و برنامه ريزان در جهان پر از تحول و تغيير، نيازمند توسعه رهيافت هاي جديد پيش بيني و آمادگي براي آينده پيش روي هستند. همچنين تصميم سازان در تمام مقياس هاي فضايي با چالش هاي جديدي درباره ي افزايش پيچيدگي هاي محيط تصميم گيري روبرو هستند. نوع اين تحقيق تحليلي و هدف از آن بررسي ويژگي ها و فرايندهاي برنامه ريزي با ديدگاه انتقادي و تبيين ضرورتهاي تغيير رويكرد پروژه محوري در برنامه ريزي هاي ملي و منطقه اي به ماموريت محوري است. با وجود بيش از 60 سال فعاليت برنامه ريزي در ايران، فضاي جغرافيايي كشور نشاني از وجود فعاليت هاي هماهنگ، مدبرانه، برنامه-ريزي شده و سازمان يافته و يا سازمان دهنده ندارد. برنامه هاي توسعه ي 5 ساله كشور با تبيين سياستها و اهداف كلان، به دليل نگاه اجرايي نهايتاً منجر به انجام پروژه هاي خاصي مي شوند كه بدون ارتباط با اهداف و سياستگذاري كلان، اهداف كمي خاصي را دنبال مي كنند كه اين موضوع به گرايش پروژه محوري در دستگاههاي اجرايي مربوط مي شود كه بي ارتباط با ضعف بينش مديريتي در دستگاههاي اجرايي و همچنين تلاش مديران براي ارايه آمار و ارقام كمي از گزارش عملكرد دوره هاي ناپايدار مديريتي خود نيست. ناپايداري دوره هاي مديريتي در اكثر اوقات مديران را متمايل به انجام برنامه هاي زودبازده و كوتاه مدت نموده و از اعمال سياست هاي كلان و بلندمدت در دستگاه اجرايي تحت مديريت اجتناب مي نمايند. اين مقاله تلاش دارد به بررسي برخي مسايل مديريتي مرتبط با نظام برنامه ريزي و توسعه كشور در سطوح خرد و كلان پرداخته و ضمن اشاره به چالش هاي برنامه هاي توسعه كنوني، ضرورت تغيير بينش مديريت توسعه را از پروژه محوري به ماموريت محوري تبيين كند. نتايج تحقيق حاكي است با توجه به آسيب هايي كه به روند تهيه برنامه هاي توسعه در ايران وارد است لازم است رويكرد پروژه محوري در برنامه هاي توسعه منتفي و رويكرد ماموريت محوري جايگزين شود. الزام اين كار مي تواند با دستورالعمل هاي تهيه برنامه هاي كلان آمايشي و توسعه منطقه اي محقق گردد.

Planning and policy –making have always been regarded as purposeful development methods for preparing spatial, national, and regional schemes among the experts. Planners and decision-makers always need new strategies for preparation and prediction of future events. Environmental complexities also create more challenges to the work of decision-makers. This survey is of analytic type, examining the qualities and processes of planning with critical perspectives based on mission-centrism rather than project-centrism. Despite 60 years of planning actions in Iran, these activities have not been coordinated and well –organized. Identifying macro plans and policies, five-year development plans lead to specific projects to meet some quantitative goals. This relates to project-orientation in executive departments, managerial defects, and attempts of the executives for representing nice statistics of their performance during their careers. Inconstancy of management periods in most cases causes the managers to resort to short-term and profitable plans, avoiding long-term plans with late profits. This study aimed to review some managerial issues in national planning and development projects in both micro and macro levels, referring to the challenges in this field. The findings of this study revealed that project –driven plans need to be replaced with mission-driven ones to reduce the damages to development plans of Iran which is applicable by providing macro plans and regional development.