اثر تنش خشكي در مراحل مختلف رشد بر عملكرد دانه و اجزاي عملكرد كلزا (رقم طلايه)

Effect of drought stress in different growth stages on grain yield and yield components of rapeseed (cv. Talayeh)

تحقيق حاضر به منظور بررسي تاثير تنش خشكي در مراحل مختلف رشد بر عملكرد و اجزاي عملكرد كلزا رقم طلايه در سال زراعي 88-1387 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز در باجگاه، در قالب طرح بلوك‌هاي تصادفي، اجرا شد. تيمارهاي آزمايشي عبارت بودند از شاهد (آبياري كامل)، تنش آبي در مرحله رشد رويشي مجدد در بهار، تنش آبي در مرحله گلدهي و تشكيل خورجين، تنش آبي در مرحله رسيدگي دانه و تيمار ديم با آبياري تكميلي در اول رشد (مرحله كاشت و جوانه‌زني). نتايج نشان داد كه تيمارهاي ديم و تنش در مرحله رسيدگي دانه با عملكردهاي 750 و 3050 كيلوگرم در هكتار به ترتيب بيشترين و كمترين اثر را بر كاهش عملكرد محصول كلزا داشتند. تنش در مرحله گلدهي و تشكيل خورجين كمترين اثر را بر وزن خشك داشت. تغييرات شاخص برداشت در تيمارهاي آبياري نيز نشان دهنده‌ حساسيت اين شاخص به آب قابل دسترس گياه بود. شاخص برداشت تيمار تنش در مرحله گلدهي (41 درصد) بعد از تيمار ديم (31 درصد) كمترين مقدار را داشت، در حالي كه تيمار تنش آبي در مرحله‌ رشد رويشي مجدد داراي بيشترين مقدار شاخص برداشت (51 درصد) بود . ارزيابي ضريب حساسيت محصول به تنش كم آبي در مراحل مختلف رشد نشان داد كه گياه كلزا در بين دو مرحله رشد رويشي مجدد و شروع گلدهي، بيشترين حساسيت را به تنش آبي داشت. نتايج اين آزمايش نشان داد كه با استفاده از ضرايب حساسيت محاسبه شده و مدل توليد محصول، مي‌توان تخمين مناسبي را براي عملكرد محصول كلزا در منطقه‌ي اجراي آزمايش ارايه داد.

This experiment was conducted to assess the effect of drought stress on yield and yield components of canola (cv. Talayeh) during 2008-2009 growing season, in Bajgah Research Station, College of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran. The experimental design was randomized complete block design and treatments included; full irrigation during the growing period, water stress in the spring re-growth stage, water stress in the flowering and silique formation stage, water stress in the grain filling stage and rainfed with the supplemental irrigation at the beginning of the season (sowing and germination stage). Results indicated that rainfed treatment and irrigation in flowering and grain formation stage were highly and least affected with grain yield of 750 and 2980 kg.ha-1, respectively. Water stress in flowering and silique formation stages had the least effect on plant dry weight. The highest harvest index was obtained in water stress in spring re-growth stage (51%) while the lowest harvest index (41% and 31%) was obtained in flowering and rainfed conditions, respectively. Calculated crop sensitivity coefficients showed that rapeseed is more sensitive to water stress in the period between the spring re-growth and the beginning of flowering stages. It is concluded that using the calculated crop sensitivity coefficients, an appropriate estimation of rapeseed yield could be achieved for being used in crop yield models under similar conditions.