ارزيابي قدرت رقابتي ارقام گندم نان بهاره با علف‌هرز يولاف‌وحشي

Evaluation of competitive performance of spring bread wheat cultivars with wild oat weed

به‌منظور مطالعه شاخص‌هاي رقابت ارقام گندم نان بهاره با يولاف‌وحشي، آزمايشي به‌صورت بلوك‌هاي نواري شامل چهار تراكم علف‌هرز يولاف‌وحشي (صفر، 40، 80 و 120 بوته در مترمربع) در كرت‌هاي افقي و 10 رقم گندم نان بهاره (چمران، باز، دز، اترك، اروند، مارون، شعله، چناب، ويريناك و فلات) در كرت‌هاي عمودي با سه تكرار در سال زراعي 90-1389 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه كشاورزي و منابع طبيعي رامين (خوزستان) اجرا و شاخص رقابت‌پذيري هر رقم در تراكم‌هاي مختلف مورد بررسي قرار گرفت. بيشترين شاخص رقابت‌پذيري در تراكم 40 بوته و كمترين مقادير آن در تراكم‌هاي 80 و 120 بوته در متر‌مربع به‌دست آمد، بنابراين براي ارزيابي رقابت در گندم، تراكم 80 بوته يولاف‌وحشي، كافي به‌نظر مي‌رسد. نتايج نشان داد كه شاخص رقابت‌پذيري جديد از جنبه‌هاي مختلفي بر شاخص‌هاي قبلي برتري داشت، به‌طوري كه براساس آن مقياس هشت گروهي شامل بسيار حساس، حساس، نيمه‌حساس، متوسط، نيمه‌متحمل، متحمل، بسيار متحمل و مصون بدست آمد. ارقام جديدي مانند چمران، دز، ويريناك و فلات به‌ترتيب با شاخص 3/1، 4/1، 6/1 و 8/1 جز گروه نيمه حساس و رقم مارون با شاخص 0/7 به‌عنوان رقم متحمل شناسايي شدند، اما هيچيك از ده رقم گندم مورد ارزيابي، در رده ارقام مصون، خيلي متحمل، حساس و يا خيلي حساس قرار نگرفتند. بر اساس نتايج مربوط به ميزان تحمل گندم رقم مارون، به نظر مي‌رسد كه اصلاح ارقام كم‌پنجه‌ با تراكم بيش از 400 بوته در مترمربع مي‌تواند با تسريع بسته شدن پوشش گياهي، خسارت علف‌هاي‌هرز را در زراعت گندم كاهش دهد.

In order to study the competitive performance of spring bread wheat (Triticum aestivum) cultivars with wild oat (Avena lodoviciana), a field experiment was conducted in research farm of Ramin University of Agricultural and Natural Resources, Khouzestan in 2010-2011 cropping season. The experimental design was strip blocks with three replications. Four wild oat densities (0, 40, 80 and 120 plant.m-2) were assigned to horizontal plots and spring bread wheat cultivars (Chamran, Baz, Atrak, Arvand, Maroon, Shoeleh, Chenab, Vee/Nac and Falat) were randomized in vertical plots. Competition indices calculated and analyzed for each cultivar. The highest competition index was obtained for 40 and lowest at 80 and 120 plants.m-2. Results showed that new index was better than older by many aspects, as there is 8 category scales including; highly susceptible, susceptible, semi-susceptible, moderate, semi-tolerant, tolerant, high tolerant, and immune. Newly cultivars Chamran, Daz, Virinak Vee/Nac and Falat with 1.3, 1.4, 1.6 and 1.8 competition indices, respectively, were identified as semi susceptible and Maroon with 7.0 as tolerant, but there is no immune, high tolerant, susceptible, or high susceptible among these 10 cultivars. According to the results of the present experiment, tolerance of Maroon cultivar implies that low tillering cultivars with more than 400 plants.m-2 density may decrease weed damage by earlier wheat canopy closure.