مبهمات عناصر اشرافي، در اشعار منوچهري دامغاني

Ambiguities of the aristocratic elements in the poetry of Manoochehri Damghani

از زمينه‌هايي كه در اشعار دوره اوليه شاعران ادب فارسي نمودي آشكار و انكارناشدني دارد، وجود عناصر اشرافي در جوف تصوير و خيال‌پردازي سخن‌سرايان است. يكي از شاعراني كه به جهت اتّصال به دربار و زندگي اشرافي خود، بي‌گمان در بازتاب اين عناصر در شعرش بركنار نمانده، ابوالنجم‌احمدبن‌قوص‌بن‌احمد منوچهري دامغاني (432 هـ.ق) است. تاكنون توجه بيش‌تر پژوهندگان معطوف به جلوه‌هاي تصويري و وجوه مشترك شعر اين شاعر با تازي‌گويان بوده است، حال آن‌كه وجود عناصر كم‌نظير اشرافي از پايه‌هاي صور خيال شعر اوست. تا امروز تنها تلاش‌هايي اندك به پژوهش‌هاي درون‌متني در سطح واژگان شعر وي ديده مي‌شود. اخيراً شرحي بر ديوان منوچهري نوشته شده است و در آن برخي عناصر اشرافي را به دليل عدم توجه به گوناگوني اين عناصر و صورت حقيقي آن‌ها در بطن شعر، به نادرستي تفسير و بيان كرده‌اند. اين پژوهش در پي ذكر اهميت توجه، به ارتباط عناصر اشرافي با تصوير شعر منوچهري و نماياندن تاويلي درست از آن‌هاست. آن‌چه در اين مقاله ذكر مي‌شود، پاسخي به اين سوال است كه، آيا زندگي شاعر و شرايط محيطي وي در عناصر تصويرساز شعرش تاثير داشته است؟

The presence of aristocratic terms alongside imagery and imagination of the composers is quite a distinct and undeniable feature in the poetry of Persian literature poets in the first era. One of the poets whose connection with the court and his aristocratic life has undoubtedly reflected such terms in his poetry is Abu al-Najm Ahmad Ebn Ghos Ebn Ahmad Manoochehri Damghani (432 Hj). Till present most scholars have been concerned with his imageries and the common grounds he shares with Arab poets whereas the existence of remarkable aristocratic terms is the foundation of imagery in his poetry. There have been few attempts regarding the inter-textual researches in terms of diction in his poetry. Recently a commentary has been written on Manoocheri’s Divan without paying particular attention to these aristocratic terms and their true significance in the heart of the poems hence they have been misinterpreted. The present research seeks to pinpoint their importance in connection with the imageries in Manoocheri’s poetry and to present a decent interpretation of those terms. In other words an attempt is made to answer the following question whether or not the poet’s life and his environment has had an impact on the imageries used in his poetry.