بررسي عقل و زير مجموعه هاي آن در دفتر چهارم مثنوي مولانا

The study of reason and its subgroups in the fourth Book of Masnavi

دفتر چهارم مثنوي همچون ساير حلقه‌هاي شش‌گانه مثنوي مشحون از تفكرات متنوع است. مي‌دانيم كه در هر دفتر هزاران حرف در عبارت آمده است و ذهن سيال مولانا دايماً از شاخه اي به شاخساري در پرواز است. خواننده اين كتاب مطوّل معمولاً در پيچ و خم ابيات ژرف و در لابه‌لاي حكايت هاي توي در توي مثنوي و يا در جريان ذهن سيال مولانا گم مي‌شود و كمتر مجال اين را مي‌يابد كه نگاهي از افقي بالاتر – كل نگر – به آن داشته باشد. در اين مقاله سعي بر آن شده است تا با استفاده از اين شيوه (كل نگر) به تحليل محتوايي و درون مايه‌اي دفتر چهارم مثنوي به لحاظ بسامدي پرداخته شود، تا از اين ره‌گذر بتوان كلان فكرهاي غالب براين دفتر را معرفي نمود.

The fourth Book of Masnavi like other five Books in a series is filled to the brim with variety of themes. It is known that in each Book there are thousands of concepts hidden in phrases and Moulana’s stream of consciousness constantly vacillates from one concept to the other. The reader of this great voluminous book is usually lost in between its profound verses and in the labyrinths of Masnavi’s anecdotes and cannot follow Moulana’s fleeting mind and seldom finds time to cast a look from the above at Masnavi. The attempt has been made in this article to analyze the content and the themes of the fourth Book of Masnavi in terms of frequency using the holistic approach in order to present the most significant and dominant thoughts in this Book.