معرفت عرفاني در آراي عين القضات همداني

Mystical knowledge in ‘Ayn al-Qudāt Hamadānī’s opinions

شناخت عرفاني آن‌سان كه عين‌القضات زيست مي‌كند، با زيستجهان ديگر عارفان چندان متمايز به نظر نمي‌رسد، اما شايد نخستين بار از رهگذر وي به شكل مدون آورده شده است. از اين‌رو، پرسش بنيادين پژوهش اين است كه شناخت عرفاني از نگرگاه عين‌القضات چيست؟ و چگونه از دانش بازشناخته مي‌شود؟ راه دريافت آن چگونه است؟ به نظر وي، ارزش معرفتي هر يك از دريافتهاي بشري در شناخت عرفاني چگونه تعيين مي‌شود؟ عين‌القضات در همه‌ي نوشته‌هايش در پي تبيين معرفت حقيقي (عرفاني) و تمايز آن از ديگر دانشهاي بشري است و مي‌كوشد تا آنها با يكديگر درآميخته نشوند و سالك از رسيدن به دانش ظاهري خودخواه نشده و همواره رسيدن به دانش حقيقي (معرفت) را پيش چشم داشته باشد. از نگرگاه وي، شناخت عرفاني پيامد تفكر و يا استدلال عقل بشر نيست، بلكه از سرشت خود آن معرفت مايه مي‌گيرد و انسان تنها از راه كشف و شهود و يا وحي به شناخت آن توانا مي‌شود.

The mystical knowledge that ‘Ayn al-Qud?t propounds does not seem much different from other mystic’s point of view, but it might have been for the first time presented in a compiled form by him. Hence, the fundamental question in this research is: what is mystical knowledge in ‘Ayn al-Qud?t’s point of view and how this mystical knowledge is discerned from scientific knowledge? How can we find it? How epistemological value of each human perception is determined in mystical knowledge in his point of view? In all his works, ‘Ayn al-Qud?t attempts to explain true (mystical) knowledge and discern it from other human knowledge. He tries to avoid mistaking them with each other so that the seeker does not sink into exoteric knowledge, but he always concerns about moving toward the true knowledge. In his opinion, mystical knowledge is not the result of rational thinking or reasoning, but it is arisen from the nature of that knowledge itself which human being can only find it through disclosure, intuition, and revelation.