گستره اثرگذاري فرهنگ اسلامي بر توسعه اقتصادي

The Extent of Influence of Islamic Culture over Economic Development

توسعه اقتصادي در دهه‌هاي اخير به‌عنوان آرماني بي‌بديل، همواره دل‌مشغولي‌هاي فراواني براي جوامع بشري به‌ويژه جوامع در حال توسعه پديد آورده است، به‌گونه‌اي كه همه متقاعد شدند كه براي دستيابي به آن، نبايد از صرف منابع عظيم انساني و مادي در اين كشورها دريغ ورزيد. بي‌ترديد عامل‌هاي بسيار گسترده‌اي در سطوح گوناگون بر تحقق توسعه اقتصادي نقش‌آفريني مي‌كنند؛ اما در اين ميان، عامل‌هايي كه مي‌توانند عامل‌هاي ديگر را متاثر سازند اهميت بيش‌تري دارند. فرهنگ و عامل‌هاي فرهنگي به جهت ارتباطات وسيع و تنگاتنگ با انسان به‌عنوان عامل، محرك، محور و هدف غايي توسعه از يك‌سو و اثرگذاري بر عامل‌هاي ديگر از سوي ديگر، مي‌تواند نقش حساسي را در روند تحقق توسعه ايفا كند. در بسياري از جوامع اسلامي بخش قابل‌توجهي از فرهنگ اسلامي در قالب فرهنگ‌هاي آرماني قرار مي‌گيرند و به‌صورت فرهنگ واقعي ظهور نيافته است. از اين‌رو كوشش براي واقعي‌كردن فرهنگ آرماني اهميت به‌سزايي دارد. مقاله پيش‌رو به منظور برداشتن گامي موثر در جهت تبديل فرهنگ آرماني اسلام به فرهنگ واقعي به روش توصيفي و تحليل محتوا با استفاده از منابع معتبر موجود در اثبات اين فرضيه كوشيده است كه «بدون تغيير فرهنگ واقعي، امكان توسعه اقتصادي فراهم نمي‌شود و چنانكه فرهنگ آرماني اسلامي واقعي شود مي‌تواند بسترهاي مناسب توسعه اقتصادي را در جامعه اسلامي فراهم آورد».

As an unmatched desire, economic development, in recent decades, has always been a concern for human societies; the developing ones in particular. It made everyone believe that in order to achieve it the great human and material resources of these countries must be utilized. There is no doubt that numerous factors, in different levels, play a role in the achievement of economic development. However, in the middle of all this, the factors that can influence other factors carry more importance. Human culture and factors related with it, have a wide and close connection with human being; as a factor, a motivator, basis, and ultimate goal of development. On the other hand, it also has an influence on other factors. Keeping these two aspects in view, they can play a crucial role in the process of development. In many Islamic societies, a credible part of Islamic culture is looked at as one of the ideal cultures and has not appeared in the form of real culture. Therefore, efforts to realize the ideal culture are very important. In order to take some initial steps, the current article, while using a descriptive and content analysis approach and utilizing reliable available sources, has strived to prove the hypothesis that: “Without changing the real culture, economic development will not become possible and when the ideal Islamic culture becomes a reality, it can provide appropriate grounds for economic development in an Islamic society”.