پديد آورندگان :
فتحيان، شيما نويسنده كارشناس ارشد زراعت دانشگاه صنعتي اصفهان Fathian, Sh , احسانزاده، پرويز نويسنده دانشيار EHSANZADEH, parviz
چكيده فارسي :
به منظور بررسي ارتباط سرعت فتوسنتز، سطح فتوسنتز كننده و ميزان پرولين برگ با عملكرد و اجزاي عملكرد گياه گلرنگ در رژيم هاي مختلف آبياري، پژوهشي در سال 1386 با استفاده از طرح كرت هاي خردشده در قالب بلوك هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در مزرعه پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان اجرا شد. در اين تحقيق رژيم آبياري بر اساس تبخير تجمعي از تشت تبخير كلاس A شامل دو سطح آبياري بدون تنش (80 ميلي متر تبخير) وتنش (140 ميلي متر تبخير)، فاكتور اصلي و شش ژنوتيپ گلرنگ شامل اراك 2811، كوسه، نبراسكا -10، C111، S149 و K12 به عنوان فاكتور فرعي بودند. سرعت فتوسنتز خالص در دو مرحله طبق دهي و گلدهي، شاخص سطح برگ (LAI) و محتواي پرولين برگ در مرحله 50 درصد گلدهي، تعداد طبق در بوته، دانه در طبق، وزن هزار دانه، عملكرد دانه و ماده خشك و درصد و عملكرد روغن اندازه گيري شدند. در هر دو مرحله طبق دهي و گل دهي، تاثير ژنوتيپ و رژيم آبياري بر فتوسنتز برگ معني دار بوده و ضمن آنكه كمترين مقادير ميانگين فتوسنتز در ژنوتيپ S149 مشاهده شد، رژيم آبياري تنش باعث بيش از 50 درصد كاهش در ميانگين سرعت تثبيت گاز دي اكسيد كربن شد. محدوديت رطوبت منجر به تجمع پرولين در برگ گلرنگ شد و ضمن آنكه بيشترين ميانگين غلظت پرولين برگ در ژنوتيپ كوسه مشاهده شد، ميانگين غلظت پرولين برگ بيش از 83 درصد افزايش يافت. همچنين رژيم آبياري تنش با بيش از 27 درصد كاهش در ميانگين شاخص سطح برگ و كاهش در تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن دانه در طبق، عملكرد دانه در هكتار را بيش از 46 درصد و عملكرد ماده خشك را بيش از 34 درصد كاهش داد. ژنوتيپ نبراسكا-10 كمترين ميانگين شاخص سطح برگ، C111 كمترين ميانگين عملكرد دانه، كوسه كمترين ميانگين عملكرد ماده خشك و S149 كمترين ميانگين درصد روغن دانه در ميان ژنوتيپ ها را نشان دادند. در مجموع چنين نتيجه گيري شد كه رژيم آبياري تنش با تاثير منفي بر ميزان تثبيت دي اكسيد كربن در واحد سطح برگ و همچنين ميزان سطح برگ سبب افت عملكرد دانه و ماده خشك گلرنگ شده و افزايش ميزان پرولين برگ منجر به بهبود مقاومت به خشكي حداقل در ژنوتيپ هاي مورد استفاده در اين آزمايش نشد.
چكيده لاتين :
In order to study the interrelations of photosynthetic rate and surfaces and leaf proline content with yield and yield components of safflower under different irrigation regimes, a field experiment in a split plot arrangement under a ranomized complete block design with four replication was performed at Lavark Reasrch Farm, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran in 2007. Two Irrigation levels, including irrigating after 80 mm (control) and 140 mm (water deficit) evaporation from a Standard Class A Pan were served as the main plots. Six safflower genotypes including Arak 2811, Kuseh, Nebraska-10, C111, S149 and K12 were considered as the subplots. Gas exchange rate at heading and flowering, leaf area index (LAI) and leaf proline content at %50 flowering, head/plant, seed/head, 1000 seed weight, grain and biological yield, oil content and oil yield were measured. Net photosynthetic rate differed among irrigation levels and genotypes. At both heading and flowering stages water deficit decreased mean net photosynthetic rate by more than 50% and the smallest mean was observed in genotype S149. Moisture deficit increased leaf proline content by %83, averaged over genotypes and the greatest mean was observed in genotype Kouseh. A 27% decrease in LAI and decreases in seed/head, head/plant and seed weight under water deficit irrigation led to over 27% decreases in grain yield, compared to the control irrigation level. Oil yield and biological yield per plant were decreased by irrigation level. The smallest means for LAI, grain yield, biological yield and oil content were observed in Nebraska-10, C111, Kouseh and S149, respectively. It could be concluded that with genotypes used in this experiment and the environmental conditions in 2007 in Isfahan, water deficit negatively affected both photosynthetic rate and LAI in safflower, resulting in significant decreases in grain and biological yield. An increased level of leaf proline content under water deficit did not prove to enhance the resistance of this oil seed crop to the later environmental constrain.
