تحليل و رتبه‌بندي ريسك‌هاي عملياتي در بانكداري اسلامي (مطالعه موردي: بانكداري بدون ربا در ايران)

Analysis and Ranking Operational risks in Islamic Banking (Case study: Usury-free banking in Iran)

فعاليت اصلي بانك‌ها، تجهيز و تخصيص منابع پولي است و اين فعاليت به‌صورت طبيعي بانك را با ريسك‌هايي روبه‌رو مي‌كند؛ بنابراين بانك‌ها بايد از راه‌هاي گوناگون اين ريسك‌ها را شناسايي، طبقه‌بندي و رتبه‌بندي كنند تا بتوانند آنها را به‌ درستي مديريت كنند. در ميان انواع ريسك‌ها، ريسك‌هاي عملياتي به‌علت دارايي‌محور بودن فعاليت‌هاي بانكداري اسلامي اهميت به‌سزايي دارند. مقاله پيش‌رو با استفاده از روش تحقيق توصيفي و روش تحليل سلسله مراتبي به دنبال پاسخ‌گويي به اين پرسش‌هاست كه با توجه به روش‌هاي تجهيز و تخصيص منابع در بانكداري بدون ربا، مهم‌ترين ريسك‌هاي عملياتي پيش‌روي اين بانكها كدام هستند؟ طبقه‌بندي اين ريسك‌ها با توجه به ماهيت گوناگون آنها چگونه است؟سرانجام رتبهبندي اين ريسك‌ها چگونه است؟ نتيجه‌هاي پژوهش نشان مي‌دهدكه نخست، به‌طور كلي ريسك‌هاي عملياتي در بانك‌هاي اسلامي به دو دسته كلي طبقه‌بندي مي‌شود: الف) ريسك‌هاي مشترك با بانكداري متعارف؛ ب) ريسكهاي خاص بانكداري اسلامي كه هر يك از اين‌دو دسته خود به زيرگروه‌هايي تقسيم‌بندي مي‌شوند؛ دوم، در رتبه‌‌بندي اين ريسكها براساس احتمال رخداد، در گروه ريسكهاي مشترك، ريسكهاي فناوري و اختلاس و در گروه ريسكهاي خاص، ريسكهاي شفافيت و پرداخت مصلحتي بيشترين اهميت را دارند.

Banks as the most important institutions of money market and the biggest intermediary in economy gets the deposits of deposit holders and gives loans to fund demanders. In Islamic economics, this role is on banks with regarding fundamentals and rules of shariah. Mobilization and allocation of resources by bank exposures the bank with some risks. Therefore, banks should identify, classify and rank these risks in order to manage them. Among different non-financial risks, operational risk has a great importance because of asset based activities of Islamic banking. Operational risks in Islamic economics include operational risks common between Islamic banking and conventional banking and operational risks specific to Islamic banking. This paper using descriptive methodology and AHP method aims to respond to these questions that: regarding mobilization and allocation of resources in usury-free banking, what are the most important operational risks of these banks? How these risks are classified regarding their nature? And finally, How these risks are ranked using AHP? The results show that first, generally operational risks in Islamic economics are classified into two general categories: operational risks common between Islamic banks and conventional banks and operational risks specific to Islamic banks. Second, in ranking these risks based on event possibility, in common risks class, IT and fraud risks and in specific risks class, transparency and discretionary payment risks have the most importance.