راهبردهاي مطلوب براي آموزش علوم انساني در دانشگاه‌هاي كشور

استادان رشته‌هاي علوم انساني همچون ساير استادان كه در ديسيپلين‌هاي ديگر تخصص دارند، از صلاحيت‌هاي لازم در حوزه طراحي آموزشي برخوردار نيستند. گزارش‌هاي ارزيابي دروني از جمله مستنداتي است كه بر درستي اين مدعا صحه مي‌گذارد. البته اگر به شرايط جذب استادان در نظام آموزشي ايران بنگريم نيز معلوم مي‌شود كه برخورداري از شايستگي‌هاي حرفه‌اي (تدريس) اساساً مورد توجه نبوده و لذا آنچه از شواهد تجربي به دست آمده، چنان است كه به طور منطقي انتظار مي‌رود. يكي از اقداماتي كه براي رويارويي موثر با اين وضعيت لازم است، تبيين الگوها و راهبرد‌هاي مطلوب تدريس براي رشته‌هاي علوم انساني است. اين هدفي است كه در اين پژوهش تعقيب شده است. علوم انساني از آن حيث مورد تاكيد است كه از يك سو به دليل تنوع اهداف يادگيري، نيازمند تنوع بيشتري در راهبرد‌هاي تدريس است و از سوي ديگر، آموزش در اين رشته‌ها در مقياس وسيع‌تري به راهبرد‌ها و الگو‌هاي تدريس سنتي متكي است. در اين پژوهش با رويكردي ميان‌رشته‌اي و از ابعاد گوناگون، هدف شناسايي الگو‌ها و راهبرد‌هاي مطلوب تدريس علوم انساني مورد كاوش قرار گرفته است. به ديگر سخن در طراحي پژوهش، مطالعات فرعي متعددي تعريف شده‌اند كه از منظر‌هاي گوناگون به اين پرسش كه الگو‌ها و راهبرد‌هاي مطلوب كدامند، پاسخ داده است. منظر‌هاي يادشده عبارت بوده‌اند از: فلسفي و معرفت‌شناختي، تحليل سيلست‌ها، تحليل ضرورت‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات، تحليل پژوهش‌هاي انجام‌شده و شواهد تحربي و بالاخره تجربه‌هاي زيسته استادان منتحب. از نظر روش‌شناختي براي دستيابي به يك تركيب همگوني از الگوها و راهبرد‌ها بايد تدابير لازم انديشيده مي‌شد. در اين راستا، دو تدبير به كار گرفته شد. يكي برشماري الگو‌ها و راهبرد‌هاي اوليه از منابع تخصصي كه به عنوان مرجع مورد استفاده كليه محققان قرار گرفت. تدبير دوم به شناسايي چالش‌هاي تحقق الگو‌ها و راهبرد‌ها در آموزش عالي ايران بازمي‌گشت كه خود به مرجع دوم محققان بدل شد تا يافته‌هاي مطالعات فرعي در آينه چالش‌هاي بومي مورد بازبيني و ارزيابي قرار گيرند. الگو‌ها و راهبرد‌هاي شناسايي‌شده در اين پژوهش مي‌توانند زمينه مناسبي براي تدارك دوره‌هاي آموزشي و توانمند‌سازي حرفه‌اي استادان باشد. پيشنهاد‌ها و سياست‌هاي اجرايي متعدد ديگري نيز از يافته‌هاي اين پژوهش به دست آمده كه در مقاله تشريح شده‌اند.

U niversity faculty members in Iranian higher education system, especially those from humanities disciplines, lack expertise in the area of instructional design. In fact the regulations governing employment in this system does not place any emphasis on such competencies. Empirical evidence documenting problems with respect to teaching strategies abound which is in harmony with the policies being practiced. One of the necessary steps to alleviate this situation is to articulate innovative models and strategies for teaching especially relevant to the cause of teaching human sciences. This goal has been pursued in this study. The focus on human sciences stems from the exigencies that are twofold. First, the learning goals are more diverse and call for diverse teaching strategies for their attainment. Second, teaching within these disciplines is to a greater extent in line with the traditional mode. In this research an interdisciplinary approach was adopted and the goal of articulating models and strategies was attacked from various disciplinary angles. Therefore, the study was carried out based on the determination of semi independent study modules. The modules representing a different outlook were: philosophical and epistemological, policy analysis, ICT based analysis, existing empirical evidence and life experiences of tenured faculty members. From a methodological perspective, two measures were implemented to ensure a safe landing home, that is an integrated (unified) set of teaching models and strategies. To this end, the principal researcher identified what is referred to as the initial set which was duly extracted from the relevant literature. This set was to be used as reference in presenting the findings from each study module. Additionally and through an independent module, various challenges inhibiting the application of proposed innovative strategies in the context of Iranian higher education system were identified. This document served as yet another unifying force by making the findings from the constituting modules accountable to the challenges. Thus, the integrated set of models and strategies identified provide for a missing component in devising the necessary empowering courses for the prospective faculty members in the field of humanities. Other policy implications are addressed in the concluding section of the article.