شمول منابع نقلي ديني در قلمرو نيازهاي بشري

Comprehensiveness of Religious Narrative Sources in the Realm of Human Needs

قرآن و حديث به ترتيب، دو منبع از منابع اصيل شناخت ديني به شمار مي آيد؛ اين دو منبع كه در اين مقاله، منابع نقلي ديني ناميده مي شود، در نصوص فراواني خطاب خود را انسان ها فرض كرده اند و ضمن تاكيد بر دارا بودن نيازهاي مادي و معنوي انسان ها،دستور العمل هايي براي سعادت دنيوي و اخروي او ترسيم كرده است. مقايسه اسلام و منابع نقلي آن اعم از قرآن و سنت نشان مي دهد اين آيين، مكتب و آييني اجتماعي است و تنها سعادت اخروي مردم را در نظر نگرفته است. قرآن كريم در يك نگاه كلي بر نيازهاي بنيادين بشر كه شامل اعتقاد درست، خلق پسنديده وعمل شايسته است، تاكيد كرده و اصول كلي آن را تعليم داده است. جزييات و تفاصيل اين اصول كلي كه به نحوي به حوزه نيازهاي آدمي معطوف است به سنت معصومان (ع) واگذار شده است. شناخت اين تعاليم در گرو آگاهي از جنبه هاي گوناگون جامعيت و شمول اين دو منبع است؛ اين مقاله ابتدا جامعيت كتاب آسماني قرآن را ـ كه مبناي مهمي در تفسير قرآن به شمار مي آيد- از رهگذر روايات، بررسي كرده و سپس برخي مصاديق نيازهاي بشري را بر اساس الهام از روايات به عنوان منبع شامل و جامع دين برشمرده و در پايان، نتيجه مي گيرد شمول و گستردگي منابع نقلي در پاسخ به نيازهاي بشر مسلمان و غير مسلمان غير قابل انكار است.

The Quran and hadith are considered two of the principal sources of religious knowledge; these two, named religious narrative sources in this paper, frequently address man, and underlining the material and spiritual needs of man, provide instructions for the happiness man in this world and the Hereafter. Comparison of Islam and its narrative sources, including the Qurʹan and sunnah, suggest that Islam is a social religion and does not merely aim at the happiness of man in the Hereafter. The Holy Quran underscores the basic human needs which include sound belief, admirable morality and desirable practice and teaches their general principles. It has been left to the sunnah of the Infallibles to offer the details and explication of these general principles which are related to human needs in some way. These teachings cannot be understood without being cognizant of various aspects of the comprehensiveness of the two aforementioned sources. This paper, first, reviews the comprehensiveness of the Holy Quran – which is considered an important basis in interpretation of the Quran – using traditions and, then, enumerates some examples of human needs relying on the inspiration from traditions as a comprehensive religious source and, finally, concludes that the comprehensiveness and extensiveness of narrative sources in meeting the needs of Muslims and none-Muslims is indisputable.