الگوسازي بارندگي غرب و جنوب غربي درياي خزر با استفاده از روش هاي درون يابي فضايي در محيط GIS

Modeling Rainfall in the West and Southwest of Caspian Sea in GIS Environment, with using Spatial Interpolation Methods

چكيده تاثير پديده هاي جوي بر كره‌ي خاكي و به تبع آن زندگي بشر به حدي رسيده است كه بي‌دانشي و عدم مديريت در اين بخش باعث تحمل هزينه هاي بسيار زياد خواهد بود. محدوده‌ي مورد مطالعه با توجه به توپوگرافي و اقليم حاكم بر آن، از اين قاعده مستثني نبوده و سالانه (در مواقع پر آبي) بارش هاي رگباري و شديد باعث وقوع سيلاب ها، لغزش در دامنه ها و فرسايش خاك هاي حاصلخيز آن مي شود. لذا برآورد ميزان پراكنش بارش در منطقه مي تواند به اتخاذ برنامه ريزي هاي مناسب توسط مديران در جهت جلوگيري از خسارات كمك اساسي كند. در پژوهش حاضر ابتدا با استفاده از روش هاي زمين آماري ضمن اينكه ميانگين بارش دريافتي مناطق فاقد ايستگاه در محدوده‌ي مورد مطالعه برآورد شد، ميزان دقت آنها نيز با استفاده از انواع مختلف روش هاي آماري (خطاي قدر مطلق ميانگين، ميانگين خطاي باياس، درصد نسبي خطا و ميانگين مربعات خطا) محاسبه گرديد. بر اساس نتايج حاصله، روش هاي معكوس وزني فاصله، كريجينگ آستانه خطي، دايره اي و نمايي در محدوده‌ي مورد مطالعه، به ترتيب نتايج درون يابي بهتري را نسبت به ساير روش ها دربر داشته اند لذا در پژوهش حاضر به منظور الگوسازي بارش و همچنين برآورد ميزان بارش مناطق فاقد ايستگاه در محدوده‌ي مورد مطالعه از روش معكوس وزني فاصله استفاده شد. بدين صورت كه لايه هاي ماهانه، فصلي و سالانه ي بارش دريافتي براي محدوده ي مورد مطالعه ترسيم گرديد. نتايج حاصل از اين بررسي نشان داد كه سامانه هاي خزري در ماه هاي اكتبر، نوامبر و دسامبر (فصل پاييز) بيشترين تاثير و نفوذ را در محدوده ي مورد مطالعه داشته و منجر به ريزش بارش هاي زياد در منطقه مي گردد.

The effect of atmospheric phenomena on the earth and nature and consequently on the human life has reached to the extent that lack of management and knowledge in this sector will cause great expenses in this part. The study area with regard to its dominant topographic and climate condition is not excluded from this rule and each year (in watery seasons) the occurrence of heavy rains causes flood, landslide and erosion of fertilized soils. So estimation of precipitation distribution in the region can help the managers substantially to provide proper planning to prevent the damage. In this study, firstly by using geo statistical methods, while the average precipitation of the areas with no station was estimated, also their accuracy was calculated by using different statistical methods(MAE, MBE, and MSE Error). Based on the obtained results weighted inverse distance methods , linear, circular and exponential kriging threshold in the study area had respectively better interpolation results than the other methods. Therefore, with attention to the results, for modeling rainfall and estimating the mean rainfall in the regions with no station, weighted inverse distance method was used. Therefore the monthly, seasonal and annual precipitation of the study area were prepared. So the studies showed that Caspian Sea systems has the greatest effect on the study area in October, November and December months( autumn season) and causes heavy precipitations in the region