تحليل گفتماني نامه تنسر:درآمدي بر انديشه سياسي عصر ساساني

Discourse Analysis of Tensar’s letter: an Introduction to Political Thought of Sassanid Era

چكيده: اين نوشتار بر آن شده تا با مبنا قرار دادن نامه تنسر به كشف انديشه‌هاي سياسي عصر ساساني نايل شود. اين نامه حاوي مضامين مهمي در توضيح انديشه‌ها و عملكردهاي اردشير بابكان و به‌تبع آن گفتمان رايج عصر ساساني مي‌باشد. تنسر در اين نامه با طراحي مرزبندي خود با دو الگوي مانويه كه در اين مقاله در قالب گفتمان «هنجاري» و مزدكيه كه در قالب گفتمان «عدالت‌محور» قرار مي‌گيرند، به تفسير و تبيين انديشه‌هايش مي‌پردازد. دين دال مركزي گفتمان هنجاري است؛ اما در انشعاب شكل گرفته از اين گفتمان كه در ادامه به‌عنوان گفتمان عدالت‌محور از آن ياد خواهد شد، به دال شناوري تبديل مي‌شود كه از مركزيت تقليل يافته و جاي خود را به دال مركزي عدالت و برابري طبقات اجتماعي مي‌دهد و خود تبديل به دال درجه دو مي‌‌شود. در گفتمان نظم‌محور نيز، نظم بر گرفته از نظم كيهاني به‌عنوان دال مركزي تلقي شده ‌است و چارچوب گفتماني آن جز ‌به‌جز مورد بررسي قرار مي‌‌گيرد. روح حاكمِ نامه، انديشه «نظم‌محور» است كه منجر به يك شيوه حكومتي خاص به نام «شاهنشاهي» مي‌شود. دايرمدار تمامي ساختارهاي سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي، «شاهنشاهي» بوده و براي آن طراحي و تدارك شده‌اند، و در عين حال ساختارهاي مزبور قوام و دوام خود را ملهم از «نظم كيهاني» مي‌دانند. نظم كيهاني منجر به انديشه يك پيكره و يك سر مي‌شود؛ كه شاهنشاه نقش سر را براي پيكره جامعه بازي مي‌كند. روش اين مقاله، تحليل گفتماني و ماخوذ از مقاله نظريه گفتمان ديويد هوارث است.

This essay is to discover the political thoughts of Sassanid era, based on the Letter of Tensar. This letter has important contents in explaining thoughts and workings of Ardashir Babakan and followed by it, the prevalent dialoques of Sassanid era. In this letter, Tensar draws his boundaries with two patterns, Manaviah which is set in the frame of "manner based" discourse and Mazdakiah in the frame of "Justice Based" discourse, in this essay. With these two patterns Tensar proceeds with interpretation and explaining of his thoughts. Religion is the central signifier of "manner based" discourse; but in the divergence shaped by this discourse which in the continuation is called "justice based" discourse, religion becomes a floating signifier that diminishes from the center and is replaced by another central signifier named justice and equality of social classes and in this condition religion becomes a second class signifier. In "order based" discourse, the order inspired by Cosmic order is considered the central signifier and in this essay, the framework of this discourse is explained in details, bit by bit. The main content of Tensar letter is "order based" Idea that leads to a pattern of governing named "Kingship" (Imperial). "King" (Shah) is the axis of all political, social, cultural and economical structures in the government and all of these structures have been designed and prepared for it. Yet, the formidability, consolidation and durability of these structures are inspired by "cosmic order" (Universal Order). The method used in this essay is discourse analysis and with the use of that has proceeded with the theoretical analysis inserted in the letter.