بررسي كمي و كيفي تركيبات شيميايي روغن اسانس سرشاخه هاي گلدار گياه دارويي Achillea millefolium L. در منطقه مراوه تپه، استان گلستان

The study of qualitative and quantitative of the essential oil of flowering aerial parts of Achillea millefolium (L.) in Marave Tappeh region, Golestan province

گياه بومادران با نام علمي Achillea millefolium L.، يكي از گياهان دارويي و ارزشمند استان گلستان است كه در طب سنتي منطقه در درمان بيماري هاي مختلف استفاده مي شود. با توجه به وجود مقادير زياد تركيبات مونوترپني از جمله ترپينولن در اسانس گياه موردنظر به عنوان مهمترين تركيبات آنتي پاتوژن و ضدالتهاب، مصرف آن را در طب سنتي منطقه به عنوان كرمكش، ضدعفوني كننده، ‌مسكن و ضدالتهاب قوي در درمان دل درد، دردهاي قاعدگي، توقف خونريزي و التيام زخم، لازم است عملكرد دارويي گياه در شرايط آزمايشگاهي بررسي گردد. اين تحقيق با هدف شناسايي تركيبات ثانوي روغن اسانس سرشاخه هاي گلدار گياه بومادران انجام گرفت. سرشاخه‌هاي گلدار اين گياه از منطقه مراوه تپه، واقع در شمال شرق استان گلستان در اواسط خردادماه 1388 جمع آوري، خشك و استخراج اسانس از آن با روش تقطير با آب و استفاده از طرح كلونجر و جهت تجزيه اسانس از دستگاه GC/MS استفاده گرديد. مونوترپن هاي ترپينولن (81 درصد)، بورنيول (2/4 درصد)، بتاپينن (5/3 درصد)، پي- منتا -3و8 -دينن (4/2 درصد)، توجن (2/1 درصد) و سزكويي ترپن كامازولن (9/2 درصد) از مهمترين تركيبات روغن اسانس بوده كه 2/95 درصد از 43/99 درصد از كل اسانس را شامل مي شدند.

Yarrow plant with scientific name of A. millefolium L. is one of the most valuable medicinal plants in Golestan province which has been used in traditional medicine of the region for the treatment of different diseases. The usage of this plant in the traditional medicine of region as anthelmintic, anti-infections, latexive, and anti-inflammatory in treat of stomachache, menstrual disorders, haemostatic and wounds is discussable because of variety of monoterpene components (especially terpinolene) in essential oil of plant. So, it is important to investigate medicinal function in in-vivo condition. The aim of this research is recognition of the secondary compositions of essential oil of flowering aerial parts of yarrow. The flowering aerial parts of plant is collected from Mraveh Tappeh which is located in northeast part of Golestan province, then dried and extracted essential oil by water distillation method and Clevenger type. At last, it is analyzed by the GC/MS device. Monoterpenes such as terpinolene (81%), borneol (4/2%),B –pinene (3/5%), P-mentha-3,8-dinene (2/4%) and xcis-thujone (2/4%) and sesquiterpene such as Chamazulene (2/9%) were the main components in the essential oil of plant flower which contain 95.2% of the 99.43% composition of the total essential oil.