تمايز سلول‌هاي تيره ناحيه قشري غده فوق كليوي گوسفند از سلول‌هاي آپوپتوتيك متعاقب تجويز دگزامتازون

Differentiation of dark cells of sheep adrenal cortex from apoptotic cells following administration of dexamethasone

سلول‌هاي تيره لايه‌هاي فاسيكولاتا و رتيكولاريس ناحيه قشري غده فوق‌كليوي گوسفند از لحاظ مورفولوژي بسيار شبيه سلول‌هاي آپوپتوتيك بوده و به نظر مي‌رسد كه از سلول‌هاي روشن همان ناحيه حاصل شده‌اند. هدف از اين مطالعه، تمايز سلول‌هاي تيره از سلول‌هاي روشن آپوپتوتيك در ناحيه قشري غده فوق‌كليوي گوسفند پس از القاء تجربي آپوپتوز توسط داروي دگزامتازون مي‌باشد. براي انجام اين مطالعه، 16 رأس گوسفند نر سالم 11-8 ماهه از نژاد قزل انتخاب و به طور تصادفي به دو گروه مساوي تيمار و شاهد توزيع گرديد. به گروه تيمار، روزانه داروي دگزامتازون به ميزان 4/0 ميلي‌گرم به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن و به گروه شاهد، سرم فيزيولوژي با همان حجم به‌مدت 2 هفته به صورت عضلاني تزريق شد. 4 ساعت بعد از آخرين تزريق، تمام حيوانات آسان‌كشي شده و از غدد فوق‌كليوي آن‌ها نمونه‌برداري و برش‌هايي با ضخامت 5 ميكرومتر تهيه گرديد و مورد رنگ‌آميزي‌هاي هماتوكسيلين-ائوزين و تانل جهت نمايش آپوپتوز قرار داده شد. به منظور اطمينان از تاثير دگزامتازون بر غده فوق‌كليه در گروه تيمار، نسبت ناحيه قشري به كل غده در هر دو گروه شاهد و تيمار محاسبه و مورد مقايسه قرار گرفت. سلول‌هايي كه تانل مثبت بودند تحت ميكروسكوپ نوري مورد شمارش و آناليز قرار گرفتند. برش‌هاي نازكي نيز جهت مطالعه با ميكروسكوپ الكتروني انتقالي تهيه گرديد. در مشاهدات ريزبيني، ضخامت قشر فوق‌كليوي در گوسفندان گروه تيمار به‌طور معني‌داري كمتر از گروه شاهد بود (01/0P<). ميانگين تعداد سلول‌هاي آپوپتوتيك اين ناحيه از غده فوق كليه گوسفندان گروه تيمار كه با رنگ‌آميزي تانل به رنگ قهوه‌اي تيره درآمده بودند، به‌طور معني‌داري بيشتر از گروه شاهد برآورد گرديد (01/0P<). در ميكروسكوپ الكتروني، سلول‌هاي تانل مثبت گروه تيمار داراي مشخصات تيپيك آپوپتوز به صورت چروكيدگي شديد هسته، انباشتگي و افزايش تراكم الكتروني كروماتين و قطعه قطعه شدن آن بود، در حالي‌كه سلول‌هاي تيره گروه شاهد، فاقد مشخصات فوق بوده و تنها با هسته‌اي‌ نامنظم و دانسيته الكتروني بالا قابل مشاهده بودند. نتايج به‌دست آمده از اين بررسي، مشخص مي‌كند كه سلول‌هاي تيره نواحي فاسيكولاتا و رتيكولاريس قشر غده فوق‌كليوي گوسفند سلول‌هاي آپوپتوتيك نمي‌باشند.

Dark cells of zona fasciculata and reticularis in adrenal cortex of sheep are very similar to apoptotic cells and it seems; they have been obtained from clear cells in that region. The main objective of this study was to differentiate the dark cells of adrenal cortex from apoptotic clear cells following experimental induction of apoptosis using dexamethasone in sheep. In this study, 16 healthy male Ghezel sheep with approximate age of 8-11 months were randomly divided equally into control and treatment groups. The treatment group was injected with dexamethasone, daily for 2 weeks at a dose of 0.4 mg/kg B.W., intramuscularly and the control group was treated with normal saline in the same manner. After 4 hours from the last injection, both experimental groups were euthanized and tissue specimens were collected from their adrenals and 5 ?m thick microscopic sections were prepared through H&E staining and TUNEL method for apoptotic index. To ascertain the effects of dexamethasone on adrenal gland in the trial group, the proportion of cortical region to whole of the gland was assessed in both experimental groups. TUNEL positive cells were identified, counted and analyzed under the light microscope. Thin sections were also prepared for assessing by transmission electron microscope. Microscopically, thickness of adrenal cortex in treatment group was significantly lesser than control group (P < 0.05). The mean number of apoptotic cells in this region relating to the treatment group which were dark-brown in appearance, was significantly more than those in the control group (P < 0.05). In electron microscopy, TUNEL positive cells from treatment group had typical morphologic characteristics of apoptosis as severe nuclear shrinkage, clumping, deep condensation and segmentation of chromatin. However, dark cells of control group lacking those qualifications and they had only irregular and high electron dense nucleus. The findings of the present study revealed that the dark cells of zona fasciculata and reticularis in adrenal cortex of sheep are not the same apoptotic clear cells of adrenal cortex.