بررسي واكنش ژنوتيپ هاي گندم نان (Triticum aestivum L.) به تنش شوري

Evaluation of Bread Wheat Genotypes (Triticum aestivum L.) Response to Salinity Stress

چكيده در اين بررسي واكنش 15 ژنوتيپ گندم نان به تنش شوري حاصل از كلرور سديم در يك مطالعه گلخانه‌اي مورد ارزيابي قرار گرفت. اين مطالعه در يك آزمايش فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در 4 تكرار اجرا شد. بذور ژنوتيپ‌هاي انتخابي در گلدان‌هاي حاوي ماسه بادي كشت گرديدند. در تيمار شاهد به هر گلدان محلول غذايي هوگلند و در تيمار شوري محلول غذايي هوگلند حاوي 150 ميلي مولار NaCl داده شد. در بين ژنوتيپ‌هاي استفاده شده از دو رقم كارچيا-66 و چيني بهاره به ترتيب به عنوان شاهد متحمل و حساس استفاده گرديد. ساير ژنوتيپ‌ها شامل ارقام روشن، كوير، ماهوتي، قدس و لاين‌هاي دابل هاپلوييد DH-1557-1، DH-1557-3، DH-1557-7، DH-1557-15، DH-1557-33 و DH-1102-12 كه از تلاقي گندم و ذرت حاصل شده بودند و 3 لاين Onfarm-4، Onfarm-6 و Onfarm-9 بود. نتايج نشان دهنده آن بود كه بين ژنوتيپ‌هاي متحمل و همچنين حساس از نظر جذب يون سديم و پتاسيم تنوع وجود دارد. شاخص نسبت پتاسيم به سديم همبستگي بالا و معني‌داري با طول دوره پرشدن دانه و وزن خشك دانه داشت. زمان گلدهي در ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي تحت تاثير تنش قرار نگرفته بود. با اعمال تنش طول دوره پرشدن دانه در ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي كاهش يافته بود و اين كاهش در ژنوتيپ‌هاي حساس بيشتر از ژنوتيپ‌هاي متحمل بود. تجزيه خوشه‌اي ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي را به چهار گروه دسته بندي نمود. جهت تفكيك تحمل مطلق و نسبي ژنوتيپ‌هاي مورد مطالعه از شاخص حساسيت محيطي استفاده گرديد. از نظر تحمل نسبي وزن خشك بوته و دانه رقم ماهوتي و لاين دابل هاپلوييد DH-1557-3 نسبت به بقيه ژنوتيپ‌ها برتري داشتند كه نشانگر تجمع ژن‌هاي مقاومت در اين ژنوتيپ‌ها مي‌باشد. رقم قدس و لاين DH-1102-12 از اين نظر در پايين‌ترين مقدار قرار داشتند. تحمل مطلق رقم روشن در بيشترين مقدار قرار داشت و از بين لاين‌هاي Onfarm ، لاينOnfarm-6 تحمل مطلق بالاتري نسبت به لاين‌هاي Onfarm-4 و Onfarm-9 داشت. كلمات كليدي: تنش شوري، گندم، كلرورسديم، نسبتK+/Na+