بررسي مزيت‌ مقياس، مزيت كارآيي و مزيت جمعي محصولات زراعي ديم

An Investigation on Scale, Efficiency and Integrated Advantages of Rain-fed Crops (Case Study: Mazandaran Province)

چكيده كشت محصولات زراعي در چند سال اخير در كشور به منظور رسيدن به اهداف خودكفايي، از اهميت بالايي برخوردار شده است. توجه به توسعه كشت محصولات زراعي به همراه بهبود كارآيي و تلاش براي افزايش عملكرد محصولات زراعي، مي‌تواند به تحقق هر چه سريعتر و مناسب‌تر اهداف خودكفايي كمك شاياني نمايد. اين مطالعه به بررسي سه شاخص مزيت كارآيي، مزيت مقياس و مزيت جمعي (به عنوان شاخصي جامع از مزيت نسبي) در محصولات زراعي ديم استان مازندران مي‌پردازد. نتايج نشان مي‌دهد كه شهرستان‌هاي اين استان در توليد محصولات زراعي ديم در 28/57 درصد موارد داراي مزيت مقياس، 08/64 درصد داراي مزيت كارآيي و 08/64 درصد داراي مزيت جمعي مي‌باشند و مزيت نسبي بيشتري را نسبت به متوسط استاني داشته‌اند. همچنين، اين استان در مقايسه با متوسط كشوري در محصولات لوبيا، پنبه، توتون و تنباكو، نيشكر، سيب‌زميني، پياز، گوجه‌فرنگي، خيار، ذرت دانه‌اي، شبدر، سويا و كلزا داراي مزيت مقياس است، اما در توليد هيچ ‌يك از محصولات مزيت كارآيي نداشته است. لذا، با توجه به عدم مزيت كارآيي استان مازندران براي اين محصولات در مقايسه با متوسط كشوري، سياست گذاري ها جهت توسعه سطوح زير كشت براي اين محصولات مناسب نبوده و تلاش جهت بهبود بهره وري و عملكرد اين محصولات، راهكار سياستي مناسب تري خواهد بود. همچنين، نتايج نشان مي‌دهد كه شاخص جمعي مزيت بيانگر مزيت نسبي استان مازندران در محصولات توتون و تنباكو، نيشكر، سيب‌زميني، پياز، خيار، ذرت دانه‌اي، شبدر، سويا و كلزا مي‌باشد. كلمات كليدي: مزيت مقياس، مزيت كارآيي، مزيت جمعي، محصولات زراعي ديم، مازندران