وعاظ و جنبش مقاومت تبريز(عصر استبداد صغير)

Preachers And Resistance Movement of Tabriz

جنبش مقاومت تبريز در عصر استبداد، تلاشي براي بازگرداندن نظام سياسي مشروطيت بود. عمده‌ترين نيروي جنبش مقاومت، مجاهدان بودند كه به رهبري ستارخان و باقرخان ابتدا با مقاومت و سپس با تهاجم به نيروهاي حامي و مدافع استبداد برخاستند. در برابر مجاهدان، نيروهاي وفادار به محمدعلي شاه قرار داشت، كه شامل بخشي از اهالي تبريز، نيروهاي نظامي ايلياتي، تني چند از بازرگانان معروف تبريز و برخي از ر هبران ديني و روحانيان طراز اول تبريز بودند كه در انجمن اسلاميه در محله ي شتربان تبريز اقامت داشتند. روحانيان اسلاميه‌نشين با اوامرمذهبي خود، نيروهاي نظامي را در جنگ با مجاهدان تهييج مي‌نمودند و از اين راه، نقش مهمي در برانگيختن آنان به مبارزهبا نيروهاي مشروطه‌طلب داشتند. در برابر اين تجمع نيروهاي مخالف مشروطيت، جدا از مجاهدان كه ايفاي نقش نظامي، مي‌نمودند. عده‌اي از وعاظ نيز يار و مددكار مجاهدان بودند. به طور كلي گروه وعاظ سه كار عمده انجام مي‌دادند، نخست برانگيختن مجاهدان به جنگ با مستبدان، دوم تهييج و تشويق مردم در پيوستن و حمايت از نيروهاي مجاهد و سوم مقابله با تبليغات ديني- مذهبي روحانيان مستقر در انجمن اسلاميه. قسمت سوم اين برنامه، اصلي‌ترين و مهم‌ترين برنامه ي وعاظ بود كه ديگر نيروهاي مجاهد سهمي در آن نداشتند. بنابراين جنبش مقاومت تبريز تنها يك پديده ي نظامي نبود، بلكه عرصه ‌مبارزه فكري و ايديولوژيكي نيز محسوب مي شد كه مهم‌ترين نيروهاي آن وعاظ بودند. نوشتار حاضر بر آن است تا نقش و جايگاه وعاظ را در پيدايش جنبش مقاومت و تداوم آن ضد نيروهاي استبداد، مورد مطالعه قرار دهد.

Resistance Movement of Tabriz in the age of despotism, was an endeavor to restore political system of constitutionalism .Mojahedan were the basic forces of resistance movement, that in the leadership of sattarkhan and Bagerkhan of first entered to the resistance movement and then attack to despotism forces. Mohammad Ali shah’s Forces were confronting with Mojahdan, that they were containing section of in habitants of Tabriz , tribal armed forces , some famous merchants of Tabriz and some high level religious leaders that were resident in the Eslamiya assembly at the shotorvban district of Tabriz.The clergy of Eslamiya with their religious orders were exiting the military forces in the battle with mojahedan and then they had important role in exciting them in the war with constitutional forces. In confront of this assembling opposite forces of constitutional, to addition to of mojahedan that were doing military role, there were some preachers that were helping mojahedan. All in all, the main work the preachers group that were doing was at first exciting the mojahedan to fight with despots and second exciting and encouragement of people to enjoin and protect of mojahed forces and at third step, confronting with religious propagandas of Islamic assembling .The third section of this program was the main and important act of preachers. That other mojahed forces hadn’t portion. There for the resistance movement of Tabriz was not only a military action but also a space of ideologicans thinking war that preachers was important force of this field. This paper intends to study the role and place of preachers on appearance and continuation of movement resistance of Tabriz against despot forces.