رتبه بندي مناطق تهران از نظر آسيب پذيري اجتماعي در برابر زلزله به كمك مدل تحليل پوششي داده ها و GIS

Social Vulnerability Ranking of Tehran Regions against Earthquake with Using of DEA Model and GIS

بررسي مخاطرات طبيعي از جمله زلزله در تهران با توجه به پيش بيني هاي صورت گرفته و تعيين سطح خسارت و آسيب پذيري احتمالي مناطق اين شهر، امري اجتناب ناپذير به نظر ميرسد. خوشبختانه در سالهاي اخير، آسيب پذيري فيزيكي و يا انساني در ابعاد مختلف در مقالات و كارهاي پژوهشي متعدد، مورد بررسي قرار گرفته است؛ اما به دليل پيچيدگي و عدم وجود اطلاعات كافي، كمتر به عوامل اجتماعي مانند سطح تحصيلات، اشتغال، تراكم و معيارهاي مربوط به جمعيت، پرداخته شده است. عوامل اجتماعي در آسيب پذيري انساني به طور مستقيم دخيل بوده و مي بايست در ارزيابي ميزان ريسك ناشي از وقوع زلزله و رتبه بندي مناطق مختلف، مورد توجه و تحليل قرار گيرد. در مقاله ي حاضر، آسيب پذيري اجتماعي با لحاظ نمودن برخي شاخصها و به كمك روش تحليل پوششي داده ها، مورد بررسي قرار گرفته است. در اين مقاله، مدل تحليل پوششي داده ها (DEA)، به عنوان يك روش جديد تحليل چند معياره، بر روي مناطق مختلف شهر تهران به عنوان واحدهاي تصميم گيري (DMU)، اجرا شده و ضمن ارزيابي قابليت اين روش در تصميم گيري، مناطق مختلف شهر تهران از نظر آسيب پذيري اجتماعي رتبه بندي شدند. نتايج نشان داد مناطق 22، 9 و 13 داراي كمترين و منطقه ي 4 داراي بيشترين ميزان آسيب پذيري اجتماعي در برابر زلزله، مي باشند. كاربرد روش DEA در مسايل مكاني از موضوعات تحقيق جديد محسوب شده و به صورت خاص، كاربرد آن در تعيين آسيب پذيري ناشي از زلزله براي اولين مرتبه در اين مقاله مورد توجه قرار گرفته است.

Studying natural hazards including earthquakes in Tehran, according to forecasts have been made, and determining the level of damages and probabilistic vulnerability of Tehran regions seems essential. Although, in recent years, physical and human dimensions of vulnerability has been studied in numerous research works, but due to the complexity and lack of adequate information about social factors, such as education level, employment situation and other measures related to population, rarely has been considered. Social factors directly involve in human vulnerability and should pay more attention to them during risk analysis of earthquakes. In the present paper, with respect to some indicators and with using of DEA model and GIS, social vulnerability against earthquake is studied. DEA, as a method of multi-criteria analysis, is implemented on different municipality’s regions of Tehran, as decision-making units. It let us to evaluate potential of DEA in decision making and also to rank different municipality’s regions of Tehran in terms of social vulnerability. Results show that districts, 22, 9 and 13 have the lowest and 4 the highest level of social vulnerability in the earthquake. Utilizing DEA to solve a spatial problem, specifically to evaluate the social vulnerability in the earthquake is the innovation of this paper.