روند توليد 2CO، پتانسيل معدني شدن كربن خاك و ماده خشك سورگوم تحت منابع مختلف نيتروژن

CO2 production trend, carbon mineralization potential and sorghum dry matter under different nitrogen sources

اندازه‌گيري تنفس خاك يكي از حساس‌ترين شاخص‌هاي موثر بر كيفيت و كارآيي خاك است. بنابراين با هدف بررسي اثر نظام‌هاي جداگانه و تلفيقي كود اوره، كود گاوي و كود مرغي بر خروج 2‍CO خاك و برآورد پتانسيل معدني ‌شدن كربن و نيز توليد ماده خشك سورگوم، آزمايشي به‌صورت طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكرار، در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه شهركرد در سال 1389 اجرا گرديد. تيمارها شامل نبود كوددهي (شاهد)، كاربرد جداگانه كود اوره، گاوي و مرغي (به‌ترتيب به‌عنوان منبع شيميايي و منابع آلي نيتروژن) و سه تركيب تلفيقي 50:50 (اوره + گاوي، اوره + مرغي، گاوي + مرغي) بودند. نتايج نشان داد كه بيش‌ترين ميزان تنفس تجمعي خاك (39/141 گرم در مترمربع) و سرعت تنفس (8/3 گرم در مترمربع در روز) با كاربرد كود مرغي به‌دست آمد و كم‌ترين مقدار تنفس خاك مربوط به تيمار شاهد بود. در تيمار كود مرغي جداگانه بيش‌ترين ميزان ماده خشك سورگوم (16/11 تن در هكتار) مشاهده گرديد ولي ماده خشك توليدي در اين تيمار با تيمارهاي داراي اوره اختلاف معني‌داري نداشت. پتانسيل معدني‌ شدن كربن تحت‌تاثير كوددهي قرار نگرفت. به‌طوركلي كود مرغي با داشتن عناصر غذايي بيش‌تر در مقايسه با ساير منابع كودي علاوه‌بر اثرهاي مفيد بر تنفس خاك، سبب بالا بردن ميزان ماده خشك سورگوم مي‌گردد. هم‌چنين، با جايگزيني كود شيميايي در كشت سوگوم مي‌تواند خطر آلودگي محيط زيست را كاهش دهد.

Soil respiration is one of the most sensitive indices which affects soil quality and soil functions. Therefore, a field experiment was conducted in a randomized complete block design with four replications in 2010 on a research farm in Shahrekord University to study the effect of integrated and solitary systems of urea fertilizer, cattle and poultry manures on soil CO2 emission, carbon mineralization potential and dry matter production of sorghum. The treatments consist of control (without fertilizer and manure), solitary application of urea, cattle manure and poultry manure (as inorganic and organic sources, respectively), and three integrated combinations of cattle manure + urea, poultry manure + urea, cattle manure + poultry manure (as 50:50). The results showed that application of poultry manure gave the highest values for the cumulative soil respiration (141.39 gm-2) and respiration rate (3.8 gm-2day-1) and the lowest at the control treatment. The greatest dry matter of sorghum (11.16 Mg ha-1) was observed in solitary application of poultry manure, but there was no significant difference in dry matter between this treatment and treatments with urea. The carbon mineralization potential was not affected by the amendments. It is concluded that poultry manure due to significantly more nutrients compared to other fertilizer sources, has led to increase in dry matter of sorghum. Additionally, poultry manure positively affects soil respiration. Also, substituting the chemical fertilizer by poultry manure can reduce environmental pollution hazard.