بررسي معناداري زندگي در انديشه ملاصدرا و كي‌يركگور

An Investigation of the Meaningfulness of Life from the Perspective of Molla-Sadra and Kierkegaard

در ميان تعاريفي كه از معناداري زندگي ارايه گرديده است، هدف مندبودن، عامل اصلي در معناداري زندگي لحاظ گرديده است. هدفي كه عدم شناخت درست آن و به‌دنبال آن، نبود برنامه‌اي براي رسيدن به آن، انسان‌هايي را دچار پوچي و بدبيني نموده است. در ميان متفكران اسلامي ملاصدرا به‌عنوان انديشمندي كه در مكتب اسلام پرورش يافته است، نظامي را پيش روي ما قرار مي‌دهد كه در آن، رابطه انسان با مبدا و عالم هستي به‌خوبي تبيين شده است. در حكمت متعاليه با الهام از آموزه‌هاي ديني يك نوع پيوستگي ميان انسان، خدا و هستي وجود دارد كه وجود خداوند هدف و غايت نهايي عامل اصلي اين پيوستگي تلقي مي‌گردد. در انديشه صدرا، فهم درست اين رابطه معنادار و تلاش در اين راستا كليد معناداري زندگي انسان مي‌باشد. سورن كي يركگور (S. Kierkegaard) (1855- 1813) پايه‌گذار مكتب اگزيستانسياليسم نيز از جمله متفكران مسيحي است كه غايت و هدف اصيل زندگي را در درون مسيحّيت جست‌وجو مي‌كند. وي با رويكردي انتقادي به مسيحيّت موجود و با نقد روش عقلاني در حوزه دين به دنبال دستيابي به زندگي معنادار است؛ چراكه وي ساحت دين را فراتر از ساحت عقل مي‌داند و معتقد است انسان تنها زماني مي‌تواند به زندگي اصيل يا معنادار نايل شود كه با سيري انفسي وجود خاص خود را كه همانا اگزيستانس است، دريابد. به باور وي از آنجاكه انسان موجودي مختار و آزاد است، در انتخاب زندگي خود نيز ناگزير از انتخاب است. از اين‌رو، در جهت معرفي زندگي اصيل يا معنادار به تبيين مراحل زندگي مي‌پردازد. كي يركگور زندگي معنادار را مرادف با زندگي ديني يا ايماني در نظر مي‌گيرد و شرط اصلي زندگي معنادار را دستيابي به ايمان شورمندانه به خداوند مي‌داند. در اين مقاله تلاش گرديده است تا انديشه‌هاي اين‌دو متفكر مسلمان و مسيحي در رابطه با انسان و معناداري زندگي او با نگرشي تطبيقي مورد بررسي قرار گيرد.

One of the main factors regarded in the definition of the meaningfulness of life among the presented definitions, is being purposeful. Being unaware of this purpose and consequently lack of a schedule to reach to this purpose has made some human pessimist and has made them feel absurd. Among Islamic thinkers, Molla-Sadra who has grown in the school of Islam, has presented a system in which the relation between human and the origin and the world is well explained. Inspired from religious teachings, there is a kind of connection, in the transcendental theosophy, between human, God and the existence in which the main factor which creates this connection is that God is the final purpose and destination. A correct understanding of this meaningful relation and putting a great effort in this regard, is the key of meaningfulness of humanʹs life in Sadraʹs thought. The founder of the school of existentialism, S. Kierkegaard (1855- 1813), is also one of the Christian thinkers who seek for a noble destination and purpose for life inside Christianity. Having a critical approach to the present Christianity and criticizing the method of rationality in the field of religion, he tries to achieve a meaningful life; this is because he believes religion is superior compared with reason and human may achieve a noble and meaningful life only when he realizes his special ʹexistenceʹ through an inward course. He believes option is inevitable for human because he is in authority and is a free creature. Therefore he elaborates the different steps of life to introduce a noble and meaningful life. Kierkegaard believes a meaningful life is equivalent with a religious and faithful life and considers achieving enthusiastic faith of God as the main condition of a meaningful life. In this article I have tried to present a comparative study of the perspectives of the two Muslim and Christian thinkers regarding human and meaningfulness of his life.