تغييرات فصلي برخي شاخص‌هاي شيميايي كيفيت خاك و رسوب در اراضي لسي شرق استان گلستان

Seasonal variation of some quality attributes in soil and sediment in loess derived soils of eastern area of Golestan Province

اين پژوهش به‌منظور بررسي برخي شاخص‌هاي شيميايي كيفيت خاك و رسوب در فصل‌هاي مختلف سال و يافتن ارتباط بين آن‌ها در اراضي لسي شرق استان گلستان انجام شد. براي انجام اين مطالعه، نمونه‌برداري از خاك در هر فصل به‌منظور انجام آزمايش‌هاي شيميايي از دو حوزه آبخيز قرناوه و يل‌چشمه و نمونه‌برداري از رسوب به‌مدت يك‌سال از خروجي حوزه آبخيز قرناوه و يل‌چشمه در محل ايستگاه هيدرومتري تمر جمع‌آوري شد. نتايج نشان داد بيش‌ترين ميزان نيتروژن كل (169/0 درصد) و ماده آلي خاك (6/3 درصد)، در فصل پاييز مشاهده شد. اثر فصل بر ميزان فسفر و پتاسيم قابل استفاده خاك معني‌دار بود (05/0 > P)، به‌طوري‌كه بيش‌ترين ميزان فسفر (5 ميلي‌گرم بر كيلوگرم) و بيش‌ترين ميزان پتاسيم قابل استفاده خاك (108 ميلي‌گرم بر كيلوگرم) در فصل تابستان مشاهده شد. در مورد وضعيت عناصر غذايي در رسوب، مطالعه بالا نشان داد كه نيتروژن كل در فصل پاييز داراي حداكثر ميزان بود و تفاوت معني‌داري بين فصل‌هاي بهار و پاييز وجود داشت. بيش‌ترين مقدار فسفر در حدود 9/4 ميلي‌گرم بر كيلوگرم در فصل زمستان مشاهده شد. بيش‌ترين ميزان ماده آلي و پتاسيم قابل استفاده رسوب در فصل تابستان مشاهده گرديد. نتايج نشان داد گرچه در زمان حداكثر مقادير نيتروژن و پتاسيم در خاك و رسوب هماهنگي وجود دارد اما روند تغييرات عناصر غذايي در خاك و رسوب، طي ماه‌هاي مختلف سال مشخص و هماهنگ نمي‌باشد. به‌نظر مي‌رسد تغييرات مكاني و زماني خاك، خصوصيات جريان و مسير انتقال و عملكرد موجودات ريز در اين ارتباط موثرند.

High ratios of erosion and sediment in eastern area of Golestan province have reduced soil fertility and dams capacity. Temporal variation of chemical soil quality indicators has to be studied for evaluation of soil degradation by erosion. Therefore, this study was conducted to evaluate soil and sediment quality indicators in different seasons in loess derived soils, in the Eastern area of Golestan province. Soil samples were taken from each season to analyse chemical properties in Gharnaveh and yelcheshmeh watersheds. Samplings of sediments were monthly for one year from the outlet of watershed basins mentioned as Tamer hydrometric station. The results showed the highest total nitrogen (0.16%) and soil organic matter (3.6%), were observed in autumn. The effect of season on soil phosphorus and potassium was significant (P > 0.05), so the maximum amount of phosphorus (5 mg/kg) and available potassium (108 mg/kg) were observed in summer. About the status of nutrients in the sediment, this study showed that total nitrogen in the autumn, have a maximum amount and there was a significant difference between spring and autumn. The maximum amount of phosphorus (amount 4.9 ppm) was observed in winter. Most of the sediment organic matter and available potassium were observed in summer and spring. The results showed that there was a correlation between although maximum of nitrogen and potassium in soil and sediment, but in universal view, changes in soil nutrients and sediment, during different months of the year is not consistent.