ارزيابي تاثير عوامل اقليمي بر افت منابع آب زيرزميني (مطالعه موردي: آب‌خوان دشت ساوه)

Evaluation impact of drought, extraction and construction of dam on the groundwater drop-case study Saveh aquifer

اين پژوهش با هدف رفتارسنجي افت سطح آب‌هاي زيرزميني در آب‌خوان دشت ساوه انجام شده است. با مطالعه تغييرات ماهانه بارندگي در 5 ايستگاه هواشناسي منطقه، دبي ماهانه 3 ايستگاه هيدرومتري، حجم تخليه ماهانه از آب‌خوان ساوه (چشمه‌ها، قنوات و چاه‌ها) و سطح آب زيرزميني 63 حلقه چاه، سعي در بررسي جامع دلايل افت سطح آب زيرزميني آب‌خوان ساوه شده است. بررسي خشك‌سالي هواشناسي با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده (SPI) در ايستگاه‌هاي امام‌آباد و احمدآباد بيانگر وقوع خشك‌سالي خيلي شديدي در سال‌هاي 1357، 1359 و 1362 مي‌باشد. ضريب همبستگي بين شاخص SPI در مقياس‌هاي زماني 1، 3، 6، 9، 12، 18، 24 و 48 ماهه با سطح آب‌ زيرزميني با تاخير زماني 1، 2، 3، 4، 5، 6، 12 و 24 ماهه در دو ايستگاه احمدآباد و امام‌آباد نشان داد كه شاخص SPI با مقياس زماني 24 و 48 ماهه با تاخير زماني 5 ماه بيش‌ترين همبستگي را با سطح آب زيرزميني دارد. كه به‌ترتيب برابر ضرايب همبستگي 806/0 و 762/0 به‌دست آمد. بررسي روند تغييرات بارندگي و دبي خروجي حوضه در 3 ايستگاه شاه‌عباسي، رازين و جلاير نشان‌دهنده روند افزايشي بارندگي و روند كاهشي دبي است كه بيانگر تاثير بيش‌تر فعاليت‌هاي انساني در كاهش دبي رودخانه‌هاي قره‌چاي و مزلقان مي‌باشد. با توجه به نتايج اين پژوهش احداث سد ساوه در سال 1373 روي رودخانه قره‌چاي كه اصلي‌ترين منبع تغذيه آب‌خوان دشت ساوه است، مهم‌ترين دليل افت سطح آب‌هاي زيرزميني در آب‌خوان دشت ساوه مي‌باشد.

The aim of the present study is to monitor the drop of groundwater level in the Saveh aquifer. To achieve this goal, monthly precipitation from five weather stations, monthly flow in three gauging station, monthly volume of discharges and water table data in 63 wells were investigated. The results of assessing meteorological drought using Standardized Precipitation Index (SPI) in two stations (Imamabad and Ahmadabad) indicate that extreme drought has occurred in 1980, 1983 and 1985. The results of correlation coefficient between the Standardized Precipitation Index (with scales 1, 3, 6, 9, 12, 18, 24 and 48 months) and water table data (with lag time 1, 2, 3, 4, 5, 6, 12 and 24 months) indicate high compliancy, SPI with scale of 24 and 48 months and groundwater level with time delay of 5 months (0.806 and 0.762) respectively for two Station of Ahmadabad and Imamabad. Review of rainfall and surface flow data at Shah Abbasi, Razin and Jalayer show increasing decreasing trends in rainfall and flow, respectively. According to results of this study construction of Saveh dam on Qarechay River in 1994 is the main reason for drop of groundwater level in Saveh aquifer.