بررسي غلظت جيوه و رابطه همكنشي آن با فلزات ضروري روي و سلنيوم در بافت‌هاي عضله و كبد كوسه چانه سفيد (Carcharhinus dussumieri)

Investigation of mercury concentration and its interaction with zinc and selenium at the muscle and liver tissues of Whitecheek Shark (Carcharhinus dussumieri) from Persian Gulf

در اين مطالعه، ميزان عناصر جيوه، روي و سلنيوم در بافت عضله و كبد 25 نمونه از كوسه چانه سفيد (Carcharhinus dussumieri) در سواحل بندرعباس (از 7 ايستگاه نمونهبرداري) با هدف تعيين غلظت جيوه تجمع يافته در اين كوسه ماهي و رابطه همكنشي آن با فلزات ضروري روي و سلنيوم بررسي گرديد. غلظت جيوه با دستگاه Mercury Analyzer (LECO, AMA 254) و غلظت سلنيوم و روي بترتيب با دستگاه‌هاي جذب اتمي GF-AAS, Perkin Elmer 3030 و فيليپس مدل PU 9400 تعيين شد. نتايج نشان داد كه ميانگين به همراه انحراف معيار (SD±) غلظت جيوه، روي و سلنيوم در بافت عضله بترتيب 02/0±05/0، 25/0±92/0 و 05/0±13/0 و در بافت كبد بترتيب 86/0±07/1، 43/0±57/1 و 19/0±46/0 ميكروگرم بر گرم وزن تر بدست آمد. ميانگين غلظت اين فلزات در بافت كبد بصورت معني‌داري بيشتر از بافت عضله بود. همچنين غلظت جيوه در 64 درصد از نمونه‌هاي بافت كبد بالاتر از حد استانداردهاي FAO و WHO بود. برخلاف فلز روي، ميانگين غلظت جيوه و سلنيوم در بافت‌هاي عضله و كبد با متغيرهاي زيستي طول و وزن همبستگي مثبت و معني‌داري از خود نشان داد. از طرفي در اين مطالعه، غلظت جيوه همبستگي مثبت و معني‌داري با غلظت سلنيوم در بافت عضله و بافت كبد نشان داد. به گونه‌اي كه نسبت مولي سلنيوم به جيوه (Se:Hg) در بافت عضله و كبد كوسه چانه سفيد بترتيب 77/1±36/6 و 61/3±74/2 بدست آمد. همبستگي مثبت جيوه و سلنيوم نشاندهنده شكل‌گيري فرآيند سميت زدايي و در نتيجه كاهش احتمالي سميت جيوه در هر دو بافت از طريق تشكيل كمپلكس Se-Hg يا تشكيل باند جيوه با سلنوپروتيين است.

Shark (Carcharhinus dussumieri) from the coast of Bandar Abbas. The level of Hg accumulation and its interaction with Zn and Se in Whitecheek Shark were studied. Hg, Zn and Se concentrations were determined by an Advanced Mercury Analyzer (LECO, AMA 254), Atomic Absorption Spectrometer (ASS,PU 9400) and Graphite Furnace Atomic Absorption Spectrophotometry (Perkin Elmer 3030) respectively. The mean (±SD) of Hg, Zn and Se concentrations were 0.05±0.02, 0.92±0.25 and 0.13±0.05µg/g wet wt in the muscle and 1.07±0.86, 1.57±0.43 and 0.46±0.19µg/g wet wt in the liver tissues, respectively. The mean of Hg, Zn and Se in liver tissue was significantly higher than muscle tissue. Also, 64% of liver samples showed levels above the acceptable limit established by WHO and FAO. A positive correlation was found between Hg and Se concentrations in the muscle and liver tissues with weight and length variables were statistically significant. In this study, the accumulation of Se in the muscle and liver of Whitecheek shark showed a positive correlation with Hg concentration. The mean molar ratio of Se to Hg found in the muscle and liver were 6.36±1.77 and 2.74±3.61, respectively. Positive correlations between Hg and Se showed efficient detoxifying mechanism and as a result, the possibility of reduction in toxicity of mercury in both tissues via Se-Hg complexes or the binding of Hg with selenoproteins.