تاثير پرتوتابي گاما و عمل آوري با سود سوزآور بر فراسنجه‌هاي توليد گاز برخي از محصولات فرعي كشاورزي در شرايط آزمايشگاهي (In vitro)

Effect of Gamma Irradiation and Chemical Process on Gas Production Parameters of some Agricultural By-products in in vitro

هدف از انجام اين پژوهش، بررسي تاثير استفاده از پرتوتابي گاما و مقايسه آن با روش عمل آوري با سود بر فرآيند تخمير و فراسنجههاي توليد گاز برخي منابع فرعي كشاورزي (تفاله گوجه فرنگي، تفاله پرتقال، پوسته پسته و كاه گندم) در شرايط آزمايشگاهي بود. تيمارهاي آزمايشي شامل 1) شاهد، 2) پرتوتابي گاما با دز 50 كيلوگري، 3) پرتوتابي گاما با دز 100 كيلوگري، 4) پرتوتابي گاما با دز 200 كيلوگري و 5) تيمار سود 5 درصد بود كه بطور جداگانه بر روي هر كدام از منابع فرعي كشاورزي اعمال شدند. نتايج اين آزمايش نشان داد پرتوتابي با دز 200 كيلوگري و سود به صورت معني داري باعث افزايش توليد گاز در كاه گندم و تفاله گوجه فرنگي شدند. تاثيري از پرتوتابي و تيمار سود بر توليد گاز پوسته پسته مشاهده نشد. تفاله پرتقال پرتوتابي شده با دز 200 كيلوگري بيشترين مقدار گاز توليدي را به خود اختصاص داد. بخش b و همچنين ثابت نرخ توليد گاز (c) در نمونه هاي كاه گندم پرتوتابي شده با دز 200 كيلوگري و سود در مقايسه با ديگر تيمارها و گروه شاهد بالاتر بود. ثابت نرخ توليد گاز و بخش b در تفاله گوجه فرنگي، پوسته پسته و تفاله پرتقال در تيمار پرتوتابي شده با دز 200 كيلوگري افزايش معني‌داري نسبت به ديگر گروه‌ها داشت، ولي كمترين مقدار در بخش b مربوط به تفاله پرتقال تيمار شده با محلول سود بود. نتايج نشان مي‌دهد كه در نمونه‌هاي خوراكي داراي درصد پايين‌تر سلولز و همي سلولز، پرتوتابي با گاما با دز 200 كيلوگري مي‌تواند موثر باشد و سبب افزايش قابليت هضم آزمايشگاهي اين نمونه‌هاي خوراكي شود.

The aim of this study was investigating the effect of gamma irradiation and NaOH treatment of some agricultural by products (tomato pulp, orange pulp, pistachio hull and wheat straw) on fermentation parameters and gas production test. Treatments of gamma irradiation (50, 100 and 200 kGy) and %5 NaOH was done on each source of by products. The results showed that gamma irradiation at the dose of 200 kGy numerically and %5 NaOH increased (P < 0.05) cumulative gas production of wheat straw and tomato pomace. There was no effect of treatments on cumulative gas volume of pistachio hull. In orange pulps highest gas volume observed in 200 kGy gamma irradiation treatment. Gamma irradiation at the dose of 200 kGy and %5 NaOH increased fermentable fraction (b) and rate (c) of gas production in wheat straw (P < 0.05). Fraction of c and b in tomato pomace, pistachio hull and orange pulp increased by irradiation at 200 kGy and %5 NaOH treating orange pulp resulted in lower b fraction compared to control and other treatments. In conclusion in the samples with lower level of cellulose and hemicelluloses, gamma irradiating can be effective in increasing the fermentation potential in in vitro condition.