رابطه احساس امنيّت و بهداشت رواني در قرآن كريم

Feeling of Security and Mental Health in the Holy Quran

احساس امنيّتْ احساس آزادي نسبي از خطرات و تهديدات است كه به فرد آرامش جسمي و روحي مي‌بخشد و نقش حياتي در تامين بهداشت رواني و اجتماعي دارد. در مقابل، احساس نا امني، خطرات و تهديدهايي هستند كه افراد جامعه را دچار اضطراب و نگراني مي‌كنند. اين جُستار قصد دارد نسبت احساس امنيّت ـ احساس ناامني با بهداشت رواني ـ بيماري رواني را در قرآن كريم بررسي نمايد. سوال تحقيق اين است كه عناصر بنيادين امنيّت ساز ـ امنيّت سوز و تامين كننده بهداشت رواني و تهديد كننده آن در قرآن كدامند؟ فرض مقاله اين است كه «ذكر الله» يك قاعده عمومي در عقايد، اخلاق و رفتار، تامين-كننده احساس امنيّت رواني و بهداشت رواني فردي و اجتماعي و احساس فقر، زوال پذيري و «اِعراض عَن ذِكرِ الله» يك قاعده كلّي در عقيده، اخلاق و رفتار، زمينه ساز خطرات و تهديدات رواني هستند. روش تحقيق مقاله حاضر، اِسنادي و حوزه مطالعات آن، قرآن، تفاسير و برخي كُتُب روانشناسي است. يافته تحقيق اين است كه از نظر قرآن كساني كه در ياد خدا و خداآگاه باشند، از امنيّت، آرامش و سلامتي رواني برخوردارند و كساني كه از ياد خدا غلفت يا اِعراض كنند، دچار ناامني رواني هستند. اِعراض در قرآن به دو معني آمده است: در يكي مصداق ذكر الهي است، آنجا كه فرد از وابستگي‌هاي دنيوي اعراض كرده و از غير خدا به خدا روي آورد. در معني ديگر، به معني روي گرداني از خدا و روي آوري به دنيا است. انسان با دو سبك مساله محور و اجتناب محور مي‌تواند به عوامل امنيّت، آرامش و سلامتي رواني نايل گردد.

As relative freedom from dangers and threats, feeling of security imbues the individual with physical and mental peace and plays a vital role in safeguarding the mental and social health of the society. On the contrary, feeling of insecurity, in the form of dangers and threats, agitates the individual and, thus, the society. This article is an attempt to investigate the relationship between feeling of security and mental health and vice versa in the Holy Quran. It addresses the questions: Which factors generate feeling of security and, consequently, mental health? Which factors threaten them? The following hypotheses were developed accordingly: ‘Remembrance of Allah’ in one’s beliefs and behavior generates feeling of security and mental health while feeling of weakness, poverty and ‘avoidance of Allah’s remembrance’ all threaten them. This is a documentary research based on the Holy Quran, Qura’nic exegeses and some books on psychology. The results indicate that those remembering Allah enjoy mental security, peace and health while those who fail to remember Him suffer from mental insecurity. ‘Avoidance’ has two meanings in the Quran: ‘Avoidance of the world’ and ‘avoidance of Allah’. Mankind would attain mental security, peace and health through avoidance of the world.