بازخواني روايي دراخلاق: روشي در آموزش مفاهيم اخلاق پزشكي

A review of narrative ethics: an approach to medical ethics education

بازخواني روايي در اخلاق روش و رويكردي است كه در آن با استفاده از داستان يا وقايع نقل شده و اجزاي تشكيل‌دهنده‌ي آن، از جمله شخصيت‌هايي كه درآن به ايفاي نقش مي‌پردازند، به آموزش مفاهيم و قواعد اخلاقي پرداخته مي‌شود. از اين شيوه در اخلاق پزشكي مدرن هم براي آموزش مفاهيم و هم براي حل تعارضات اخلاقي استفاده مي‌شود. براي آموزش اخلاق، توجه به پرورش احساس اخلاقي فرد در كنار استدلال عقلاني او مورد توجه بوده تا بدين‌وسيله انگيزه‌ي خير و خوبي در فرد ايجاد شود و حساسيت اخلاقي او تقويت گردد. بدين ترتيب، فرد به‌نوعي خود آگاهي دست‌يافته و با قرار دادن خود در جايگاه ديگران در معرض تجربياتي قرار مي‌گيرد كه در حالت عادي آن تجربيات در حيطه‌ي آگاهي او نبوده‌اند. چنين شيوه مواجهه‌اي گرچه نه در آموزش اخلاق پزشكي، اما در آموزش اخلاق به شكل عام آن، در تاريخ ادبيات ايران نيز سابقه دارد. بسياري از متون كهن فارسي هم‌چون مثنوي مولوي، مثال‌هاي زنده و بارزي از ذكر نكات اخلاقي در دل داستان‌ها هستند. در اين روش هم مي‌توان از داستان زندگي بيمار و تجربه‌ي او از بيماري به‌عنوان مثالي مناسب براي آموزش مفاهيم اخلاق پزشكي استفاده كرد و هم مي‌توان با كمك شيوه‌هاي نقد ادبي به تحليل چالش‌هاي اخلاقي پرداخت و بدين‌وسيله با بازسازي مفهوم و مباني اخلاق پزشكي، پارادايم متفاوتي را در مقابل اصول‌گرايي قرار داد. اين مقاله ضمن تاكيد بر ضرورت استفاده از اين روش در آموزش اخلاق پزشكي به كاربرد آن در كمك به تصميم‌سازي اخلاقي مي‌پردازد.

Narrative ethics is an approach that is well known for ethical education and moral development. In narrative ethics, by using a story, its components and characters, ethical knowledge and awareness can be achieved. This approach is very useful in medical ethics education and is helpful in dealing with ethical dilemmas. In fact, part of ethical development, in addition to moral judgment, is to reinforce the ethical sensitivity in which narrative ethics can play a significant role for this purpose. This approach has been widely used for teaching morality in Persian literature and history telling, such as Mathnavi. Narrative ethics can be applied by telling stories about patients’ life and their experience of illness. It can also be used to criticize and analyze the clinical situation and explore ethical challenges that healthcare providers face in their daily practice. Thus, it can help to prevent ethical conflicts by establishing interaction between ethical principles and patients’ values. This paper emphasizes the application of this method in medical ethics education and ethical decision-making.