حقوق بيماران و گيرندگان خدمات سلامت در كدهاي اخلاقي كتابداري و اطلاع رساني

Patientsʹ and healthcare clientsʹ rights in professional codes of ethics of library and information sciences

آگاهي و اطلاع‌رساني كافي به بيماران و ساير دريافت‌كنندگان خدمات سلامت از ملزومات اساسي حفظ حقوق آن‌ها در نظام سلامت مي‌باشد. در اين ميان كتابداران و اطلاع‌رسانان پزشكي، خصوصاً در كتابخانه‌هاي بيمارستاني، مي‌توانند نقش مهمي را در جهت حمايت از حقوق بيمار برعهده بگيرند. انجمن‌ها و گروه‌هاي حرفه‌اي بين‌المللي و ملي در برخي كشورها دستورالعمل‌هايي را در اين حوزه تدوين و اجرا كرده‌اند؛ اما كمبودهاي فراواني در اين زمينه در كشور ما وجود دارد. هدف از تدوين اين مقاله، مرور كلي بر جايگاه حقوق بيمار و گيرندگان خدمات سلامت در كدهاي اخلاقي كتابداري و اطلاع‌رساني بين‌المللي و استانداردهاي حرفه‌اي كتابخانه‌هاي بيمارستاني است. در اين پژوهش، كدهاي اخلاقي مرتبط با حقوق بيماران و گيرندگان خدمات سلامت در منشورهاي اخلاقي كتابداري و اطلاع‌رساني نهادهاي بين‌المللي و استانداردهاي حرفه‌اي كتابخانه‌هاي بيمارستاني مورد جست‌وجو و مطالعه قرار گرفته است. سپس ضمن واكاوي اين كدها، پيشنهادهاي راهبردي مبتني بر فرهنگ بومي ارايه شده است. يافته‌هاي اين مقاله بيانگر اين مطلب است كه اطلاع‌رساني به بيمار، اصلي مهم و مورد توجه در حقوق بيمار است كه در كدهاي اخلاقي كتابداري و اطلاع‌رساني و نيز استانداردهاي كتابخانه‌هاي بيمارستاني به آن توجه شده است. ارايه‌ي خدمات اطلاع‌رساني دانش‌مدار و تعاملي كه بر بهبود عملكرد و يافتن راه حل باليني استوار است (نه صرف آموزش كلي بدون توجه به تاثير آن بر عمل)، كتابداري باليني را در عرصه‌ي حمايت از حقوق بيمار در برخي كشورها موفق ساخته است. با توجه به نقش كتابخانه‌ها و مراكز اطلاع‌رساني در فراهم‌آوري، سازماندهي و دسترس‌پذير ساختن اطلاعات براي كاربران، كتابداران و اطلاع‌رسانان، بايد با آگاهي از نيازهاي ويژه ي گيرندگان خدمات سلامت به‌عنوان كاربران خاص خود، امكان بهره‌گيري موثر از اطلاعات را براي آنان فرآهم آورند. لذا لزوم تدوين كدهاي اخلاق حرفه‌اي با رويكرد مناسب به امر اطلاع‌رساني بيماران و ساير دريافت‌كنندگان خدمات سلامت در كشور و تعريف جايگاه كتابداري باليني در بيمارستان ها و مراكز درماني احساس مي‌شود.

Providing sufficient information for patients and other healthcare clients is necessary to protect their rights in health systems. In this realm, medical librarians, especially in hospital libraries, can play an important role in supporting patientsʹ rights. Professional national and international associations have compiled and promulgated some codes and guidelines in some countries; however, there are many shortcomings in this area in our country. This paper aims to review the status of patientsʹ and other healthcare clientsʹ rights in professional codes of ethics of library and information sciences and professional standards of hospital libraries. We hope the results can provide us with an approach for a more strict observance of patientsʹ rights in our country. This paper reviews professional codes of ethics of library and information sciences and professional standards of hospital libraries. We will contemplate on the articles related to patientsʹ and other healthcare receiversʹ rights. The findings show that providing patients with information is a pivotal element in professional codes of ethics of library and information sciences and professional standards of hospital libraries. Interactive and knowledge-based information (KBI) that is based on improvement of performance and finding clinical solutions (not just education without practical impact) have aided clinical librarians in protection of patientsʹ rights in some countries. Considering the roles of libraries and information centers in collecting, organizing and making accessible the information for their users, librarians and information scientist should make effective utilization of information possible for healthcare clients, while taking into account their specific needs. Therefore, it is essential to compile professional codes of ethics containing the appropriate approach to disseminate information to patients and other healthcare clients, and to define specific roles for clinical librarians in hospitals and medical clinics.