بررسي تاثير تغييرات قدرت سياسي بر تحولات فرش كرمان در عصر قاجار با تاكيد بر عصر نوزايي در فرش كرمان

Influence of Political Power on the Developments of Kerman Carpet in Qajar Era Particularly in the Renaissance of Kerman Carpet

فرش يكي از مهم ترين هنرهاي اصيل و سنتي ايران به شمار مي آيد كه در طول تاريخ هنر اين سرزمين يكي از پوياترين نظام هاي گفتماني را شكل داده است. در جغرافياي فرش ايران منطقه كرمان همانند ستاره اي درخشان مي درخشد. از مهم ترين ويژگي هاي فرش كرمان اين است كه به خوبي توانسته است با تحولات فرهنگي و سياسي ايران همراه شود و به شايستگي صورت بنديهاي معرفتي و گفتمان هاي رايج در فرهنگ ايراني را بازنمايي كند. نظام گفتماني فرش كرمان سابقه و پيشينه كهني دارد و با گذر زمان فرازونشيب هاي متعددي را تجربه كرده است. هرچند كه نمونه هاي موجود فرش كرمان نشان دهنده آن است كه سابقه اين هنر در اين منطقه به دوره هاي قبل از صفويه مي رسد، درخشان ترين دوره تحولات قالي كرمان پس از عصر صفويه در دوران قاجار روي مي دهد و مي توان تاثير مولفه هاي قدرت سياسي و اقتصادي را در نظام گفتماني فرش كرمان در عصر قاجار به خوبي مشاهده كرد. در اين پژوهش با رويكردي تاريخي و تطبيقي سعي داريم به اين پرسش اصلي پاسخ دهيم كه مولفه هاي قدرت به ويژه قدرتهاي سياسي- اقتصادي حاكمان محلي چه نقشي در تحولات فرش كرمان داشته اند؟ در اين مقاله با تكيه بر مباني نظري گفتمان قدرت ميشل فوكو، تحولات فرش كرمان در عصر رونق كه با توجه به تحولات تاريخي فرش كرمان آن را عصر نوزايي نام نهاده ايم، بررسي مي شود و نتيجه قابل تامل در اين مقاله اين است كه قدرتهاي سياسي و اقتصادي مهمترين عوامل شكل دهنده نظام گفتماني فرش كرمان به شمار مي روند.

Carpet production is one of the most important original arts of Iran. It has formed one of the most dynamic discourse systems throughout the history of Iranian art. In the geography of Iranian carpet, Kerman region shines like a bright star. One of the main features of Kerman carpet is that it has been well-developed along with cultural and political changes in Iran, and has succeeded in reflecting the epistemological formations and prevalent discourses in Iranian culture. The discourse system of Kerman carpet, then, has an old background which experienced several changes throughout the history. Although existing samples of Kerman carpet show that history of this art in this area dates back to well before Safavid era, the most brilliant period of its development starts with Qajar era. The influence of economic and political power factors could be traced on the discourse system of Kerman carpet in Qajar era. The present study attempts to investigate, through a comparative historical approach, to what extent power factors, particularly economic and political power of local rulers, have influenced the development of Kerman carpet. In this essay, the developments of Kerman carpet in its golden age, which is named the “renaissance” here, are studied based on the Foucault’s theory of power discourse. It concludes that political and economic powers can be considered as the most important factors forming the discourse system of Kerman carpet.