بررسي تطبيقي معماري و تزيينات مدرسه غياثيه خرگرد و مدرسه چهارباغ اصفهان

A Comparative Study of Architecture and Ornamentations of Ghiasiyeh Khargerd School and Chaharbagh School in Esfahan

شناسايي و بررسي تاريخ تحولات بناهاي دوره هاي اسلامي به اين مهم رهنمون مي شود كه سير تحولات اين ابنيه به گونه اي ادامه دهنده سنتهاي دوره هاي قبل از خود است. ميتوان گفت كه تاثير يكپارچه فرهنگ اسلامي در دوره هاي مختلف يكي از دلايل اين تداومِ سنت هاست، به گونه اي كه در هر دوره سعي مي شد از سنتها و الگوهاي دوره قبل به فراخور نياز و متناسب با تحولات بهره ببرند و آن را تكامل دهند. در اين خصوص مي توان مدرسه را بنياني براي آموزش متعالي تر و پاسخي به نيازهاي جامعه مسلمانان عنوان كرد. در اين ميان، مدرسه غياثيه خرگرد مدرسه اي شاخص از دوره تيموري و مدرسه چهارباغ اصفهان باشكوه ترين مدرسه صفوي و ادامه دهنده سنتهاي معماريِ مدارس عصر تيموري ازلحاظ معماري و تزيينات شناخته مي شود. از اين جهت، با توجه به اينكه در اواخر دوره تيموري معماري به اوج خود رسيده، مي توان اين فرضيه را طرح كرد كه معماري و تزيينات مدرسه چهارباغ متاثر از مدرسه غياثيه خرگرد است. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش تطبيقي-تحليلي و انجام تحقيقات كتابخانه اي و ميداني به ارزيابي و مقايسه تطبيقي معماري و تزيينات دو بناي شاخص بپردازد. با بررسي هاي انجام شده در اين مقاله اين نتيجه حاصل شد كه از بين عناصر كالبدي تطبيق يافته در تناسبات، بعضاً انواع تكنيك ها، نقوش هندسي و خطوط كوفي بنايي، مدرسه چهارباغ متاثر از مدرسه غياثيه بوده است. ولي اين موضوع درخصوص ساختار فضايي، سلسله مراتب، همجواري، هماهنگي با اقليم، كتيبه ها و انواع نقوش به صورت اثبات شده ديده نشد. بيشتر تزيينات كاشيكاري مدرسه غياثيه به صورت نقوش اسليمي و خطوط معقلي است درصورتيكه در مدرسه چهارباغ به صورت هندسي، انتزاعي و خطوط ثلث است كه استحكام ساده و رواني دارد.

Identifying and studying the evolutions and developments of Islamic monuments lead to the fact that the evolutionary course of these buildings continues previous traditions. It can be said that the consistent influence of Islamic culture in different periods is one of the reasons for the continuity of such traditions. In other words, in each period the traditions and patterns of the previous period were utilized according to the need and developments. In this regard, school can be assumed as a foundation for higher education and a response to the specific needs of the Muslim community. Among others, Khargerd Ghyasiye School, as an outstanding school in Timurid period, and Chaharbagh School, as the most elegant school in Safavid period and as an extender of architectural traditions of Timurid schools, are of high importance in terms of architecture and decoration. Hence, as in late Timurid period architecture reached its peak, this hypothesis can be proposed that the architecture and decoration in Chaharbagh School has been affected by those of Khargerd School. This study aims at evaluating and comparing the architecture and decoration of these two buildings by using analytical-comparative method, library and field research. After completing the research, it has been concluded that Chaharbagh School has been affected by Ghiyasiye School with regard to the matched physical elements, proportions, some types of techniques, geometrical lines and Kufi lines. But this issue is not proven regarding the spatial structure, hierarchy, proximity, harmony with the climate, inscriptions and motifs. Most of decorative tilings of Ghiyasiye School are in the form of Arabesque designs and stronghold lines, while in Chaharbagh School they are in the form of geometrical, abstract and triangle lines that have mental and simple strength.