فن‌شناسي، آسيب‌شناسيِ حفاظت و مرمت قطعه‌اي از پرده كعبه (بُرقع)

Technology, Pathology of Conservation and Restoration of a Piece of Ka’ba Curtain -Borghaa

تاريخ هنر و ميراث فرهنگي سرزمين ايران، سرشار از آثار هنري بسياري همچون سوزن‌دوزي‌هايِ فلزيِ مزين‌شده روي پارچه‌هاي تاريخي است. حفاظت و صيانت از چنين آثاري كه زينت‌بخش مجموعه‌هاي شخصي و موزه‌ها است؛ امري مهم به‌شمار‌مي‌رود. تعداد بسياري از آنها، به‌دليل شرايط نامناسب نگهداري، استحكام اوليه خود را ازدست‌داده و تيره، كدر و فرسوده شده‌اند. ازين‌رو، ارايه راهكارهاي مناسب براي نگهداري و مرمت اين‌گونه پارچه‌ها و سوزن‌دوزي‌ها، امري ضروري است. هدف از انجام اين پژوهش، بررسي فني و تكنيكي، آسيب شناسي و ارايه روش حفاظت و مرمت قطعه‌اي از پارچه پرده بُرقع پوشش كعبه است. اين پارچه، از يك سو به‌دليل قداست كعبه، از ارزش‌هاي تاريخي، فرهنگي و زيباشناختيِ والايي برخوردار است و از سوي ديگر، در اثر وجود آلودگي‌ها روي پارچه و سطح سوزن‌دوزي‌هايِ فلزي طلا و نقره آن، ظاهري بسيار تيره و كدر به‌خودگرفته است. بر اين اساس و باتوجه به مطالعات، مشاهدات و آزمايشات انجام‌شده كه شامل شناسايي الياف به‌روش‌هاي آزمايشگاهي، دستگاهي(AAS)، ميكروسكوپي نوري، متالوگرافي و الكتروني پيمايشي(SEM) است و نظربه اصول حفاظتي، شيوه‌اي برگزيده‌شد كه با بهره‌گيري از آن، بهترين نتايج به‌دست‌آمد. آن‌گونه‌كه روي ظاهر و زيبايي اثر، تاثير نامطلوب نداشت و اثر براي نمايش در موزه قابل ارايه‌گرديد. بنا بر?اين روش، خشك‌شويي پارچه و سوزن‌دوزي‌هاي فلزي پرده بُرقعِ كعبه و روش دوخت، براي استحكام‌بخشي سوزن‌دوزي‌هاي فلزي طلا و نقره، انتخاب و اجراشد.

History of art and cultural heritage associated with our handicrafts is overflowed with relics such as metallic needle works on historical fabrics which embellish private collections. Conservation and maintaining of such relics are among our duties. Most of these relics have lost their original consolidation, color, brightness and become darker, turbid and worn out. Appropriate methods are necessary to conserve and restore such textile and needle work. Thus, the effective factors and process of damage have to be studied. The main purpose of this research is to investigate technologically and pathologically the fabric of a piece of Ka’ba’s curtain and provide a way for its protection and repair. Due to the sanctity of Ka’ba, this fabric is of high historical, cultural and aesthetic values but the surface of Borgha has become dark and murky because of the pollution in the air and also application of metallic golden and silver needle work. In this research, observations and laboratory investigations are carried out by means of multidisciplinary methods such as fiber examination methods, ASS, microscopic and metallographic techniques as well as SEM. Accordingly, considering the principle of conservation, the best manner has been used for more durability and also restoration of this valuable relic for the museum presentation. According to this method, dry cleaning of the fabric and metallic needle work of the curtain was selected and used for consolidating the metallic golden and silver needle works of the fabric.