كاركردهاي فرهنگي و سياسي طراز در دوره‌ي سلجوقي

Political and Cultural Function of Tiraz in Seljuk Period

يكي از صنايع اصلي در دوره سلجوقي كه همراه با ساير صنايع و فنون به رشد و شكوفايي رسيد، صنعت و هنر نساجي است. فعاليت در بخش قابل توجهي از اين صنعت وابسته به توليدات طراز و تشكيلات مرتبط با آن صورت مي‌گرفته است كه در زندگي مردم عادي و حكومتي تاثير بسزايي داشته است. طراز بعنوان رداي تجليلي يا رداي عزت و افتخار و يكي از نشانه‌هاي خلع يد حكام از قدرت محسوب مي‌شده، لذا از ارزش سياسي بالايي برخوردار بوده است. بر اين اساس نقوش مختلفي با مضاميني كه اغلب با آرزوي بقا براي خليفه يا حاكم و يا دعا و آيات قرآن بوده، اكثراً با الياف طلايي بر روي زمينه‌ي بافت‌هاي تافته وتاپستري نقش مي‌شده است. پژوهش حاضر با ارايه نمونه‌هايي از طرازهاي دوره سلجوقي و بررسي طرازهاي فرهنگ‌هاي همزمان، به مطالعه‌ي ويژگي‌هاي اصلي آنها، شامل نقوش و مضامين بكار رفته بر روي طراز، نوع تكنيك بافت، الياف مصرفي و همچنين مراكز بافت طرازهاي سلجوقي مي‌پردازد.

One of the industries which flourished in Seljuk period is textile industry. The significant activities have been accomplished by the name of Tiraz and their establishments had a great influence on the public and government life. Tiraz have the high political value as the honorific or respect cloak and one ruler indication of eviction. So that, the various motifs with the various subjects often include wish to survive Caliph or ruler or blessings or verses of Quran, have been drawn mostly in golden fibers on taffeta and tapestry weaving. In this essay, the main characteristics of Seljukʹs Tiraz including the motifs, the concepts which have drawn on it, the texture, the consumed fibers and the textile weaving centers have studied by presenting the examples of the Seljukʹs Tiraz and surveying the Tirazs of contemporary cultures.