مگس ميوه كنارCarpomya vesuviana Costa (Diptera: Tephritidae) توسط زنبور پارازيتوييد Fopius carpomyiae (Silvestri) (Hymenoptera: Braconidae) در استان بوشهر

Study on parasitism of Carpomya vesuviana Costa (Diptera: Tephritidae) by Fopius carpomyiae (Silvestri) (Hymenoptera, Braconidae) in Bushehr Province

زنبور Fopius carpomyiae (Silvestri) از خانواده براكنيده و زيرخانواده Opiinae پارازيتوييد مگس ميوه كنار (Carpomya vesuviana Costa) يكي از آفات كليدي گونه‌هاي مختلف جنس كنار (spp. Ziziphus) در مناطق جنوبي ايران است. به منظور تعيين درصد پارازيتيسم اين زنبور، تخم‌ها و لاروهاي سنين مختلف و شفيره ي مگس ميوه كنار از طبيعت جمع‌آوري شد. هر يك از مراحل زندگي حشره به طور جداگانه داخل ظروف تشتك پتري‌ محتوي خاك نرم و داراي تهويه قرار داده شدند. سپس درصد پارازيتيسم آن ها در هر ماه تعيين شد. برخي از رفتارهاي پارازيتوييد با قرار دادن زنبورهاي بالغ درون لوله هاي آزمايشگاهي محتوي ميوه هاي سالم و آفت زده و مشاهده مستقيم بررسي شد. همچنين با آزمايش آماري در قالب طرح كاملاً تصادفي با 4 تيمار (نشستن زنبور روي ميوه سالم، فقط رفتن به طرف ميوه سالم، نشستن و جستجو روي ميوه آفت زده و فقط رفتن به سمت ميوه آفت زده) و 5 تكرار و با استفاده از دستگاه بوسنج چهار شاخه اي رفتار جستجوگري و پيدا كردن ميزبان بررسي شد. دوره قبل از تخم گذاري زنبور F. carpomyiae، 6/1 ± 9 روز تعيين شد. لارو سن سوم پس از 2 ± 5 روز به شفيره تبديل شد. دوره شفيرگي 2 ± 6 روز طول كشيد. طول عمر حشرات نر و ماده به ترتيب 4 ± 15 و 5 ± 22 روز محاسبه شد. زنبور ماده F. carpomyiae داراي تخمريز بلند است كه از آن براي رسيدن به ميزبان‌هاي مخفي يا درون ميوه استفاده مي‌‌‌‌كند. مشاهده هاي مستقيم و بررسي هاي آماري نشان داد كه ابتدا زنبور ماده با استفاده از مواد شيميايي كه احتمالاً در هنگام تخم گذاري مگس ميوه روي ميوه كنار ترشح شده، به سمت ميوه هاي آلوده به تخم و يا لارو مگس جلب مي شود (05/0 > P، 3، 16df=، 37/4 F=) و شروع به حركت و جستجو كرده، سپس لاروها و يا تخم درون ميوه را پيدا كرده و با تخم‌ريز بلند خود پس از سوراخ كردن گوشت ميوه يك عدد تخم، داخل بدن ميزبان قرار داد. پارازيتوييد پس از تغذيه كامل لارو ميزبان و شفيره شدن در خاك از پوپاريوم مگس‌ ميزبان خارج شد. نمونه برداري هاي انجام شده نشان داد كه توانايي پارازيتيسم اين زنبور در ماه هاي مختلف سال از 7 درصد در بهمن ماه تا 6/49 درصد در آذر ماه متفاوت است. ميانگين درصد پارازيتيسم سه ساله در منطقه سمل شهرستان دشتستان استان بوشهر 3/3±4/24 درصد محاسبه شد.

Fopius carpomyiae (Silvestri) (Braconidae: Opiinae) is primarily an egg-pupal, larvae parasitoid of Ber (Konar) fruit fly, Carpomya vesuviana Costa, which is a key pest of several species of genera "Ziziphus" in the south of Iran. In this investigation, eggs, different larval stages and pupae of Ber (Konar) fruit fly were collected from natural areas to evaluate the potential of parasitism of this parasitoid. Each of all stages was counted and allowed to grow separately into Petri dishes contained soft soil, with enough aeration. The percentage of parasitism was evaluated monthly. Some parasitic behaviors were studied by direct observation on establishing wasps on the non-infested and infested Ber fruits in experimental tubes. The research was conducted in a complete randomized design with five replications, with four treatments (Wasp sitting on non infested fruit, Wasp just movings toward on non infested fruit, Wasp sitting and search on infested fruit and Wasp Just movings toward on infested fruit) and carried out for three years by using an alfactometer system. Pre-oviposition period of the wasp was 9 ± 1.6 days. Third instar larvae changed into pupa after 5± 2 days. Pupal period was 6 ± 2 days. Male and female longevity was 15 ± 4 and 22 ± 5 days, respectively. The female wasp with a long ovipositor can parasitize host eggs and young larvae that are completely concealed in fruits. The observations and statistical analysis showed that, at first female wasps attracted towards fruits infested with eggs or larvae of fruit fly, by using some chemicals, which were probably released on Konar fruits at the time of oviposition by fly (F=4.37, df=3,16, P < 0.05). The female wasp started to move for searching, found larvae and eggs on the fruits by using probable chemical materials (odor) and antennal searching, then released and established only one egg into the host body after digging a hole under fruit skin. The parasitoid emerged from puparium of host fly after its completing development by killing the host. The statistical data showed differences in parasitism potential of this wasp during different months of the year, as it ranged from 7% in January to 49.6 % in December. The mean percentage of parasitism in the Samal zone of Bushehr Province was estimated 24±3.3% over a three year period.