مقايسه سطوح پلوييدي و آمفي‌پلوييدهاي گندم از نظر عملكرد دانه و اجزا آن

Comparison of What Ploidy Levels and Amphyploidy on Grain Yield and Its Components

به منظور بررسي سطوح متفاوت پلوييدي گندم و مقايسه آنها با آمفي‌پلوييدهاي تريتيكاله و تريتي‌پايرم، از نظر عملكرد دانه و برخي اجزاي عملكرد تعدادي از ژنوتيپ‌هاي گندم‌هاي ديپلوييد، تتراپلوييد، هگزاپلوييد، تريتيكاله، تريتي‌پايرم در يك آزمايش مزرعه‌اي در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در فصول كشت پاييز و بهار مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج بيانگر تنوع ژنتيكي بين و درون گونه‌هاي مورد مطالعه براي تمام صفات مورد مطالعه در هر فصل كشت بود. اثر فصل كاشت و اثر متقابل ژنوتيپ× فصل كاشت نيز معني‌دار بود و كليه صفات در كشت بهاره در مقايسه با كشت پاييزه كاهش نشان دادند. مقايسه متعامد بين گونه‌ها نشان داد هر چند گندم ديپلوييد تعداد سنبله در واحد سطح و عملكرد بيولوژيك بالايي توليد نمود اما تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد دانه و شاخص برداشت كمتري نسبت به ساير گونه‌ها نشان داد. تريتيكاله با داشتن تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه بالا، بيشترين عملكرد دانه را توليد نمود كه در كل اين تفاوت‌ها تا حدودي مي‌تواند بيانگر نقش متفاوت ژنوم‌هاي اين گياهان و همچنين فصل كشت در بروز اين صفات باشد. ضرايب همبستگي صفات با عملكرد در دو فصل نشان داد در كل تعداد دانه در سنبله در گونه‌هاي تتراپلوييد و هگزاپلوييد نسبت به ساير صفات همبستگي بالاتري را با عملكرد دانه نشان دادند و در گندم هگزاپلوييد وزن هزار دانه نقش مهمتري در عملكرد دانه در مقايسه با گندم تتراپلوييد داشت.

In order to investigate the role of wheat ploidy levels and comparison them with Triticale and Tritipyrum amphyploids for grain yield and itʹs components, genotypes of diploid, tetraploid, hexaploid wheat, Triticale and Tritipyrum were evaluated under field condition in a completely randomized block design with three replications in autumn and spring planting seasons. The results indicated that sufficient genetic variation exist within and between species for all the traits. Effect of planting season and genotype × season interaction were significant and the traits have decreased in spring in comparison with autumn cultivation. Orthogonal comparison of species revealed that diploid wheat showed higher number spikes per m-2 and biological yield, but it produced lower level of number grain per spike, 1000 grains weight and grain yield and harvest index. Triticale produced the highest grain yield, with showing high number grain per spike and 1000 grains weight. Overall these differences could be resu-lt of genome role and planting season in preferment of the traits. The correlation coefficients between grain yield and traits indicated that, grain number per spike has higher correlation with grain yield in comparison with other traits in tetra and hexaploid wheat. One thousand grain weight showed more important role in grain yield in hexaploid wheat compare to tetrapolid wheat.