بررسي شاخص هاي انتخاب در تعدادي از ژنوتيپ هاي برنج (Oryza sativa L.)

An Evaluation of Selection Indices in Some of Rice (Oryza Sativa L.) Genotypes

از مهمترين اهداف اصلاحي در برنامه هاي بهنژادي افزايش توان توليد محصول در واحد سطح مي باشد. استفاده از شاخص هاي گزينش يكي از موثرترين روش هاي گزينش جهت بهبود همزمان عملكرد دانه و صفات مرتبط با آن كه اغلب به صورت كمي توارث مي يابند، مي باشد. در اين پژوهش، 29 ژنوتيپ برنج (9 والد و 20 تلاقي آنها) در مزرعه تحقيقاتي موسسه تحقيقات برنج كشور مورد ارزيابي قرار گرفتند. صفات تعداد دانه پر در خوشه و درصد باروري خوشه بالاترين ميزان وراثت پذيري عمومي و بيشترين همبستگي ژنوتيپي مثبت و معني دار با صفت عملكرد و همچنين صفت تعداد كل دانه در خوشه بيشترين اثر مستقيم ژنتيكي را بر صفت عملكرد دانه داشت. نتايج تجزيه رگرسيون نشان داد كه صفات تعداد دانه پر در خوشه، تعداد روز تا خوشه دهي كامل، درصد باروري خوشه و تعداد كل دانه، بيشترين تاثير را در تغييرات صفت عملكرد داشته و از اين رو، با استفاده از اين 4 صفت به همراه عملكرد دانه، شاخص هاي گزينشي برآورد شدند. بررسي شاخص هاي گزينش نشان داد كه به ترتيب شاخص هاي اثر مستقيم فنوتيپي، همبستگي ژنوتيپي و واريانس افزايشي به روش بهينه و شاخص هاي همبستگي ژنوتيپي، وراثت پذيري عمومي و ضريب رگرسيوني در روش پايه بهترين شاخص هاي افزايش عملكرد مي باشند. گزينش براي تعداد دانه پر در خوشه، تعداد روز تا خوشه دهي كامل، درصد باروري خوشه و تعداد كل دانه در خوشه با استفاده از ضريب همبستگي ژنوتيپي به عنوان وزنه اقتصادي، معيار گزينشي موثري در روشهاي بهينه يا پايه خواهد بود.

One of the most important purpose in breeding program is increasing grain yield per hectare. Using selection indices is the most effective methods of selection for simultaneous improvement of grain yield and related traits, which often have a quantitative inheritance. In this study, 29 rice genotypes (9 parents and 20 progenies) were evaluated. The numbers of filled grains in panicle and panicle fertility percentage traits have the highest Broad-sense heritability and highest positive and significant correlation with yield. The number of grain in panicle has the highest direct genotypic effect on grain yield. Analysis of regression showed that number of grain in panicle, panicle fertility percentage, number of filled grains in panicle and number of days to complete panicle have the highest affect on yield variation and therefore, using these 4 traits with grain yield, was considered as Selection indices. Results of selection indices showed that the phenotypic direct effect, genotypic correlation and Additive variance indices via optimum index and genotypic correlation, Broad-sense heritability and regression coefficient via Base index are the best indices of increasing yield trait. Selection for number of grain in panicle, panicle fertility percentage, number of filled grains in panicle and number of days to complete panicle by using Genotypic correlation coefficient as the economic weight would be effective selection criteria in each of the base or optimum method.