تاثير عوامل فيزيوگرافي و خاك بر وضعيت تجديد حيات ارس در دامنه هاي هزار مسجد خراسان (منطقه لاين) ايران

Impact of some environmental factors on regeneration status of Juniperus excelsa subsp. polycarpus in Hezar Masjed Mountains (Layen Region) of Iran

به منظور بررسي اثر عوامل محيطي شيب، جهت دامنه و ارتفاع از سطح دريا بر روي وضعيت كمي و كيفي زادآوري توده هاي جنگلي ارس در دامنه هاي هزار مسجد واقع در شمال خراسان رضوي، نقشه هاي شيب، جهت، ارتفاع از سطح دريا و شكل كلي زمين (Landform) تهيه و پس از تلفيق نقشه هاي فوق، واحدهاي همگن مشخص شد. از روش استراتيفيكاسيون (مونه‌بندي) براي نمونه برداري استفاده شد و تيپ‌بندي با استفاده از روش تركيب نقشه ها انجام شد. سپس نسبت به برداشت سه قطعه نمونه دايره اي شكل به مساحت 1000 مترمربع در هر واحد همگن اقدام شد. در هر قطعه نمونه يك نمونه از خاك سطحي برداشت و پس از اندازه گيري خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك نتايج با استفاده از آزمون چند متغيره PCA تجزيه و تحليل شد. نتايج نشان داد كه ارتفاع از سطح دريا بر مشخصه هاي تعداد نهال در قطعه نمونه، قطر يقه، ارتفاع و درصد نهالهاي شاداب تاثير دارد. عامل شيب بر مشخصه هاي تعداد نهال در قطعه نمونه تاثيرگذار است. جهت جغرافيايي تنها بر درصد نهالهاي با شادابي متوسط موثر است و شكل كلي زمين با هيچ يك از مشخصه‌هاي مورد بررسي ارتباط معني داري ندارد. براساس نتايج آزمون PCA مي توان گفت كه آهك، شوري، رس و فسفر بيشترين تاثير را بر زادآوري ارس دارند.

In order to investigate the effect of environmental factors, including slope gradient, aspect and elevation on regeneration of Juniperus excelsa subsp. polycarpus, some Juniper stands were selected at Hezar Masjed Mountains, north of Khorasan Razavi province, north-east of Iran. Maps of slope gradient, aspect, elevation and landform were used and combined together to develop homogenious polygons of land units. The sampling was made, using stratification method and three sample plots, each 1000 m2. The plots were then laid out on the land units. To study the physico-chemical properties, one soil sample was made from subsoil, at each plot. The soil data were analyzed, using the Principle Component Analysis (PCA). Some parameters, including number of Juniper seedlings and their total height, collar diameter, health and vitality status were measured. The results showed that the elevation has significant effect on number of the seedlings, collar diameter and total height of the seedlings and proportion of health classes. Slope gradient showed significant effect on number of the seedlings per plot. The geographic aspect showed significant relation only with the proportion of moderate healthy seedlings. The impact of land form on Juniper seedlings was not significant. The Principle Component Analysis (PCA) output showed that phosphorus, clay, silt, EC and CaCo3 are the most important factors influencing regeneration of Juniperus excelsa subsp. polycarpus.