كليدواژه :
سوختن كامل , آتش‌بر زنده , آتش‌سوزي , پوست چوب , رطوبت چوب
چكيده فارسي :
مقاومت چوب گونههاي جنگلي نقش موثري در جلوگيري از توسعه و گسترش آتش‌سوزي جنگل دارد. بنابراين هدف از اين پژوهش، بررسي مقاومت چوب گونههاي درختي در هنگام آتش‌سوزي و ارزيابي مدت زمان سوختن كامل چوب با توجه به رطوبت و پوست آن مي‌باشد. به همين منظور، چوب گونههاي ممرز، توسكا، انجيلي، راش، لرگ، شيردار، پلت، زربين، بلندمازو و آزاد به دو صورت چوب خشك و چوب تر (با رطوبت طبيعي)، داراي پوست و بدون پوست شاخه تهيه شد. سپس مدت زمان سوختن چوب‌هاي مذكور در حرارت 400 درجه سانتي‌گراد با استفاده از كرنومتر اندازه‌گيري شد. نتايج نشان مي‌دهد مقاومت چوب‌هاي تر در برابر سوختن كامل بين 3/2 (بلندمازو) تا 9/2 برابر (انجيلي) چوب‌هاي خشك مي‌باشد. گونههاي انجيلي و ممرز به‌ترتيب داراي بيشترين و كمترين مقاومت در برابر سوختن كامل مي‌باشند. همچنين مقاومت چوب، به‌ترتيب براي گونههاي پلت، شيردار، راش و آزاد افزايش مي يابد. حضور پوست سبب افزايش مقاومت در برابر سوختن كامل برخي گونههاي درختي مي‌شود. به‌طوري كه اختلاف مدت زمان سوختن كامل چوب‌هاي تر و خشك گونههاي راش، زربين، پلت، شيردار و آزاد به‌ترتيب 46، 82، 110، 116 و 169 ثانيه اندازه‌گيري شد. گونه توسكا و لرگ با وجود قابليت استقرار زياد در مناطقي با زهكشي ضعيف، توانايي مقابله با آتش را ندارند. بنابراين بهتر است در مناطقي با خطر زياد آتش‌سوزي با عوامل انساني (به‌ويژه در كنار جاده‌هاي جنگلي و مناطق گردشگري) و طبيعي، گونه‌هايي مثل انجيلي، آزاد، پلت، شيردار و راش (با توجه به نياز رويشگاهي) كه توانايي بهتري در به تاخير انداختن گسترش آتش‌سوزي دارند، به‌عنوان آتش‌بُر زنده استفاده شوند.
چكيده لاتين :
Wood resistance of forest species to fire has effective role in preventing forest fire development and expansion. Thus, the aim of this research was to study the tree species wood resistance to fire and to measure the time needed for complete wood burning, considering the wood’s moisture and bark. The trial was conducted under the Completely Randomized Experimental Design with six replicates, 10 forest species (Carpinus betulus, Alnus glutinosa, Parrotia persica, Fagus orientalis, Pterocarya fraxinifolia, Acer cappadocicum, Acer velutinum, Cupresus sempervirence var horizontalis, Quercus castaneifolia and Zelkova carpinifolia), two levels of wood moisture (dry and wet or natural moisture) and two barked and bark free treatments. The woods were burnt at 400°C and the time needed for complete burning was measured by a chronometer. The results showed that the resistance of wet woods to complete burning was 2.3 (Quercus castaenifolia) to 2.9 (Parrotia persica) times more than the dry woods. Carpinus betulus and Parrotia persica had the greatest and the lowest resistance to complete burning, respectively. Moreover, the resistance of Fagus orientalis, Acer cappadocicum, Acer velutinum and Zelkova carpinifolia to complete burning increased, respectively. Bark increased the resistance of some species to complete burning, for instance the time difference for complete burning of wet and dry woods of Fagus orientalis, Cupressus sempervirens var. horizontalis, Acer cappadocicum, Acer velutinum and Zelkova carpinifolia was 46, 82, 110, 116 and 169 seconds, respectively. Although Alnus glutinosa and Pterocarya fraxinifolia had high capacity to establish in sites with poor drainage, but they had a very low resistance to fire. Therefore, it is recommended to plant Fagus orientalis, Acer cappadocicum, Acer velutinum, Parrotia persica and Zelkova carpinifolia as an alive firebreak in areas with high fire risks (naturally and human related reasons), for instance near forest roads and tourism centers, for their capacity to prevent fire development and expansion
