رويكرد منطق فازي براي مدلسازي اقتصاد زير زميني در ايران

A fuzzy logic approach to modeling theUnderground economy in Iran

رويكرد منطق فازي براي مدلسازي اقتصاد زيرزميني در ايران دكتر علي قنبري دكتراي اقتصاد، عضو هييت علمي دانشگاه تربيت مدرس * سيد هادي مخزن موسوي كارشناس ارشد علوم اقتصادي ** تاريخ دريافت: 20/12/87 تاريخ پذيرش: 1/9/88 صفحات: 113- 91 دستيابي به اطلاعات مربوط به اندازه اقتصاد زيرزميني در قاعده سازي سياست هاي كلان اقتصادي بسيار ارزشمند و با اهميت مي باشد. با توجه به طبيعت پنهان اقتصاد زيرزميني، اندازه گيري و مطالعه مستقيم آن با مشكل روبروست و به همين دليل روش هاي اندازه گيري رايج، عموماً به طور غير مستقيم به تخمين حجم اين فعاليت ها پرداخته اند كه در نتيجه با فرض هاي محدود كننده اي همراه مي باشند. در اين نوشتار از روش منطق فازي براي تبيين روند سالانه متغير نامشهود اقتصاد زيرزميني در ايران براي دوره 1357-1385 استفاده شده است. سه متغير ورودي استفاده شده عبارت از نرخ ماليات موثر، شاخص درجه مقررات دولتي و نرخ بيكاري مي باشند. نتايج مطالعه حاضر با تحقيق ديگري كه با مدل MIMIC صورت گرفته، مقايسه شده است. گرچه اين دو مطالعه در مواقعي روند هاي متفاوتي را بدست مي دهند ولي در كل نتايج قابل دفاع و تقريباً مشابهي را از اقتصاد زيرزميني در ايران دارند. ضمناً پديده برجسته ارزش هاي شاخص فازي نشان مي دهد كه منطق فازي مي تواند الگوهاي بهتري از اقتصاد زيرزميني را بدست دهد. بكارگيري منطق فازي داراي دو مزيت عمده مي باشد . يكي اجتناب از محاسبات پيچيده در مدل هاي اقتصاد سنجي مرسوم و ديگر اينكه قوانين فازي با متغيرهاي زباني، براي درك انسان ها بسيار آسان مي باشند. طبقه بنديJEL: C5, H1, H2 كليد واژهها: اقتصاد زيرزميني، منطق فازي، نرخ ماليات موثر، شاخص درجه مقررات دولتي، نرخ بيكاري

   4 A fuzzy logic approach to modeling the Underground economy in Iran Ali Ghanbari* Assistant Professor, Faculty of Economics, Tarbiat Modares University Seyed Hadi Makhzan Moosavi** M.S. in Economic Sciences, Tarbiat Modares University Received: 2009/3/10 Accepted: 2009/11/22 Abstarct The size of the underground economy? (UE) is valuable information in the formulation of macroeconomic and fiscal policy. According to the hidden nature of underground economy, there will be a problem for studying and measuring it, therefore methods of common measure have set about estimating these activities so that it will face with exclusive assumptions. This study applies fuzzy set theory and fuzzy logic to construct an annual time-series for the (unobservable) Iran UE over the period 1978?2006. Three major factors affecting the size of the UE, the effective tax rate, unemployment rate and the degree of government regulations, are used. The result of this study has been compared with MMIC model. Although these two studies have different procedures, they have generally defensive and almost similar results in underground economy. In the meanwhile the featured phenomenon of fuzzy values show that it can present better patterns in underground economy. The advantage of applying fuzzy logic is twofolds. First, it can avoid the complex calculations in conventional econometric models. Second, fuzzy rules with linguistic terms are easy for human to understand it. JEL Classification: C5, H1, H2 Key words: Underground economy; Fuzzy logic; Effective tax rate; Government regulations; Unemployment rate * Email: dr_alighanbari@yahoo.com ** Email: s_20_mousavi@yahoo.com