برآورد ميزان انتشار دي‌اكسين‌ها و فوران‌ها از منابع مختلف در ايران و پهنه‌بندي آن در GIS

Estimation of Dioxin and Furan Emissions from Various Sources in Iran and Its Zoning in GIS

زمينه و هدف: همگام با توسعه و پيشرفت در جوامع كنوني آلاينده‌هاي متعددي به محيط‌زيست انتشار مي‌يابند. سمي‌ترين آلاينده‌هاي منتشره به محيط‌زيست دي‌اكسين‌ها‌ و فوران‌ها مي‌باشد كه از منابع طبيعي و انسان‌ساخت توليد مي‌شوند. هدف از اين مطالعه برآورد ميزان انتشار دي‌اكسين‌ها‌ و فوران‌ها از منابع مختلف در ايران، تعيين وضعيت بارگذاري آلودگي در استان‌هاي كشور و پهنه‌بندي آن در GIS جهت تبيين وضعيت انتشار اين آلاينده‌ها از منابع مختلف مي‌باشد. روش كار: به‌منظور دستيابي به اهداف اين مطالعه ابتدا منابع انتشار دي‌اكسين‌ها‌ و فوران‌ها شناسايي و سپس با مراجعه به سازمان‌هاي متولي، داده‌هاي مورد نياز جهت برآورد ميزان انتشار اين آلاينده‌ها ‌از طريق پرسشنامه‌هاي مربوطه جمع‌آوري شد. در نهايت با استفاده از فاكتورهاي انتشار تعيين شده توسط برنامه محيط‌زيست سازمان ملل متحد، ميزان انتشار هركدام از منابع برآورد ‌گرديد. جهت تجزيه و تحليل دادهها از نرمافزار Excel استفاده شد و وضعيت بارگذاري آلودگي در استان‌هاي كشور با نرم‌افزار Arc GIS پهنه‌بندي گرديد. يافته‌ها: براساس نتايج بدست آمده ميزان انتشار دي‌اكسين و فوران در ايران در سال 1388، برابر 1957 گرم بوده است كه از اين مقدار8/705 گرم به هوا، 5/0 ‌گرم به آب، 5/463 گرم به زمين، 1/144 گرم به محصولات وارد شده و 2/643 گرم آن به صورت خاكستر باقي مي‌ماند. نتيجهگيري: نتايج نشان مي‌دهد كه ميزان انتشار دي‌اكسين و فوران در ايران بسيار زياد مي‌باشد و تعيين راهكارهاي مديريتي مناسب جهت كنترل اين آلاينده خطرناك الزامي مي‌باشد.

Background and Objectives: Along with industrial development, various pollutants release into the environment. The most toxic pollutants are Dioxins and Furans that enter to the environment from natural and anthropogenic sources. This study conducted to estimate Dioxin and Furan emission from various sources and determine source strength of pollutants in different provinces of Iran and their zoning in GIS. Methods: In order to achieve study targets, emission sources of Dioxin and Furan were identified and necessary data was then gathered using UNEP prepared questionnaire from relevant organizations. Emission rates were estimated applying UNEP suggested emission factors. Collected data then processed using Excel and Arc GIS softwares. Results: Total Dioxin and Furan emission was 1957 g for Iran in 2009. From this, 705.8, 0.5, 463.5, and 144.1 g were emitted to air, water, ground, and products, respectively and 643.2 g remain in residual ashes. Conclusion: This study shows that the emission rate of Dioxin and Furan is very high in Iran and that appropriate management strategies are required to control these dangerous pollutants.