تغييرات ساختار سني و ظهور پنجره ي جمعيتي در ايران: پيامدهاي اقتصادي و الزامات سياستي

Age Structure Transitions and Emerging Demographic Window in Iran: Economic Outcomes and Policy Implications

سياست??ها و برنامه?هاي جمعيتي در ايران بيشتر بر پويايي رشد و حجم جمعيت متمركز بوده و كمتر به ساختارهاي سني جمعيت، تغييرات و پيامدهاي آن توجه شده است. اين در حالي است كه كاهش سريع باروري در دو دهه ي اخير منجر به تغييرات بنيادي در ساختار سني جمعيت شده است. در بستر اين تغييرات، فازي از تحولات جمعيتي در ايران آغاز شده است كه"پنجره ي جمعيتي" ناميده مي?شود. پنجره ي جمعيتي وضعيتي موقت در ساختار جمعيتي ايران است كه در سال 1385 باز شده و براي حدود چهار دهه طول مي?كشد. در اين دوران، نسبت جمعيت در سنين فعاليت به حداكثر خود مي‎رسد و نسبت?هاي وابستگي سني كاهش مي?يابد و در نتيجه فرصت طلايي و منحصربه فردي فراروي توسعه ي اقتصادي فراهم مي?شود. البته اين وضعيت به?صورت اتوماتيك و خودبه خود عمل نمي?كند و بهره?برداري از آن نيازمند بسترهاي اقتصادي، اجتماعي، سياستي و نهادي مناسب است. اين مقاله به بررسي تغييرات ساختار سني و ظهور پديده ي پنجره ي جمعيتي و پيامدهاي اقتصادي آن در ايران مي?پردازد. در اين راستا، ابتدا مروري كوتاه بر گذار جمعيتي ايران خواهد داشت، سپس تغييرات اخير و آينده ي ساختار سني جمعيت بررسي خواهد شد. در ادامه به بررسي پنجره ي جمعيتي ايران، زمان بندي و طول مدت آن و ارتباط آن با رشد اقتصادي مي?پردازد. در نهايت يك سري پيشنهادات و الزامات سياستي براي بهره?برداري از اين فرصت جمعيتي مطرح خواهد شد.

In Iran, population policy and planning have debated more about the dynamic of population growth and much less attention to the age structure of the population, its changes and consequences. Iran’s Fertility has declined significantly in during the past two decades. Consequently, the age structure of population is under transition. Changing age structure is offering a window of opportunity that is referred to as the demographic window. In during time of demographic window, that is temporal time, the working-age population bulges and the age dependency ratios declines. Demographic window offers a unique and golden opportunity for economic development, but exploit this opportunity is needed appropriate policies. This paper focuses on age structure transitions, demographic window and its economic outcomes. The paper begins with briefly overview of the demographic transition, then the recent and projected changes in Iran’s population age structure will be reviewed. After that, the paper examines demographic window and its linkages with the economic growth. Finally, it discusses policy implications to realize and exploit demographic window.