«سماع» در مثنوي مولوي و اللّمع سرّاج

Samaʹʹa" in Mawlaviʹʹs Masnavi and Sarrajʹʹs Allomaʹʹa

مقوله«سماع» از بحث برانگيزترين مفاهيم حوزه عرفان و تصوّف اسلامي است. اين واژه فراتر از معناي قاموسي خود، در معني اصطلاحي، جايگاه ويژه‌اي در پهنه معارف و تعاليم اسلامي و ايراني يافته است. در مثنوي معنوي كه حاصل جوشش‌هاي معرفتي حضرت مولاناست، اين مهم به‌ فراخور‌ داستان‌هاي آن مورد توجّه قرار گرفته است و نيمي از موارد كاربرد «سماع» در معناي اصطلاحي آن مي‌باشد. از ديگر سو در كتاب ارزشمند اللّمع، كه يكي از منابع معتبر و متقدّم تصوّف اسلامي و تاليف ابونصر سرّاج طوسي«طاووس الفقرا » است، شاهد هستيم كه مساله سماع در دو جاي مجزّا و در زمره يكي از قابل اعتناترين مسايل حوزه دين و عقيده مورد بحث قرار گرفته و حتّي بخش دهم كتاب را نيز منحصراً به خود اختصاص داده است. در همين راستا، ما در اين جستار، نحوه نگرش اين دو انديشمند بزرگ اسلامي و ايراني را در دو عصر مختلف در باب مساله«سماع» بررسي كرده‌ايم.

"Samaʹa" is one of the most controversial categories in the domain of Islamic gnosticism and Sufism. In addition to its lexical meaning, "Samaʹa" has gotten an idiomatic meaning in the realm of Islamic and Iranian teachings and learnings.Within Masnavi maʹanavi, which is the outcome of Hazrate Mawlanaʹs ( love) madness and drunkenness, this concept fits Masnaviʹs stories and, half of its application is related to its idiomatic meaning. Moreover, in the valuable book of "Allomaʹa", the work of Abu Nasr Sarraj Toosi (Tavoos Alfogharaʹa) ,as one of authentic and ancient sources of Islamic Sufism, we also see that "Samaʹa" has been discussed in two separate places as one of the most reliable categories in the religion domain in a way that it has wholly covered Chapter 10 of the mentioned book. In this research, we have studied the stances of two Islamic and Iranian distinguished scholars on "Samaʹa" in two distinct ages.