چيستي حمل ذاتي اوّلي و حمل شايع صناعي (بررسي تعاريف و لوازم آن و كارآيي‌هاي اين تقسيم در علوم عقلي)

Nature of Primary and Essential Predication and Common Technical Predication; A Glance at their definitions, implications and application in intellectual sciences

تقسيم قضايا به حمل ذاتي اولي و حمل شايع صناعي، از تقسيمات مفيد و ابتكاري منطق‌دانان مسلمان است كه داراي زوايا و ابعادي است كه درباره بيشتر آنها تاكنون تامل جدي صورت نگرفته است. در اين مقاله به موضوعات زير پرداخته‌ايم: تاريخچه بحث، اختلاف‌نظر موجود در باب تعاريف و ويژگي‌هاي هر كدام از اين دو حمل، قابليت تعميم اين تقسيم به قضاياي شرطي، قابليت تعميم حمل‌هاي ذاتي اولي به قضاياي غيربديهي و قضاياي سالبه و كاذبه، توجيه درستي حمل ذاتي اولي به سبب مصداق « حمل الشي علي نفسه» بودن آن و نبود تغاير ميان موضوع و محمول آن، كيفيت واقع‌نمايي و حكايت حمل‌هاي ذاتي اولي از واقع از اين جهت كه در آنها، مراد تنها حمل مفهوم بر مفهوم است و به اتحاد وجود نظري ندارد و نيز نسبت اين تقسيم با تقسيم قضايا به تحليلي و تركيبي. از جمله مسايل اثبات شده در اين مقاله، آن است كه تعريف رايج منطق‌دانان، توانايي تامين اهداف و پاسخ به شبهات اين تقسيم را ندارد و براي رفع اين مشكل بايد تعريف يكي از منطق‌دانان معاصر را پذيرفت كه در آن، اين مشكلات برطرف شده است.

The division of propositions into primary and essential predication and common technical predication is a useful initiative made by Muslim logicians. These propositions have their own aspects and dimensions on which no serious reflection has thus far been made. The present article deals with the following issues: historical background of primary and essential predication and common technical predication, existing disagreements on their definitions and characteristics, possibility of generalizing this division to include hypothetical propositions, possibility of generalizing this division to include non-self-evident propositions and negative and false propositions, justifying the truth of primary and essential predication on the basis of the fact that it is an example of ‘predicating something of itself’, the way a primary and essential predication is indicative of the reality in that these kinds of propositions are meant to predicate one concept on another having no relation with existential unity between subject and predicate terms and the relation between these kind of propositions with analytic and synthetic propositions. One of the findings of this article is that the current definition of these propositions put forth by Muslim logicians is unable to serve the purposes and successfully resolve the doubts raised in this regard. To overcome the difficulty, one must accept the definition presented by contemporary logicians, which does not suffer from these kind of problems.