تبيين وجه صدق اوّليات

An Explanation for the Veracity of First Principles

اوّليات، يكي از مبادي معرفت است كه معارف نظري صادق بر پايه آن استوار است. اين عنوان همه قضايايي را كه صرف تصور براي جزم به صدق آنها كافي است دربرمي‌گيرد؛ اعم از قضاياي تحليلي به اصطلاح كانت يا اصل عدم تناقض يا قضاياي ديگري كه تعريف اوّليات آنها را پوشش مي‌دهد. اين مقاله به منظور تبيين وجه صدق اوّليات تدوين يافته است. در اين مقاله، دو تبيين براساس دو نظريه ازايه شده است: 1. تبيين بر اساس نظريه كلاسيك (نظريه معنايي) كه نظريه غالب فلاسفه اسلامي است؛ 2. تبيين بر مبناي نظريه نوين ( نظريه ارجاع به علم حضوري) كه نظريه استاد مصباح است؛ نظريه‌اي كه در آموزه علم حضوري علامه طباطبايي ريشه دارد. در ادامه، وجه اشتراك و افتراق اين دو نظريه بيان مي‌شود، سپس نوبت به نقد و بررسي مي‌رسد.

First principles are one of the sources of knowledge. All theoretical sciences are based on these first principles. The term ‘first principles’ includes any propositions whose truth can be readily ascertained after being merely thought over. They include a range of propositions from the so-called Kantian analytic propositions to the principle of contradiction, etc. This article intends to explain why the first principles are true. It touches two explanations presented on the basis of two theories. One explanation is based on a classical theory (a semantic theory) that is the major theory of Muslim philosophers. Another theory is based on a modern theory (theory of reference to knowledge by presence) that is put forth by Ayatollah Misbah. This latter theory can be traced back in ‘Allama Tabatabaei’s theory of knowledge. The article also deals with similarities and differences of these two theories, explicating these theories at some points and criticizing them at others.